گزارش نشست نقد و بررسی کتاب “هنر انقلاب”

نشست نقد و بررسی کتاب پژوهشی «هنر انقلاب» اثر مرتضی گودرزی‌دیباج ۲۶فروردین در سرای شهید آوینی پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی حوزه هنری به مناسبت هفته هنر انقلاب برگزار شد.

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری حوزه هنری، نشست نقد و بررسی کتاب «هنر انقلاب» اثر مرتضی گودری دیباج هم‌زمان با برگزاری اختتامیه هفته هنر انقلاب و معرفی چهره هنر انقلاب در سال ۹۶ در پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی حوزه هنری برگزار شد. این نشست با حضور مرتضی گودرزی‌‌دیباج مولف این کتاب، بهزاد شیشه‌گران و سهراب هادی به عنوان منتقد و صاحب‌نظر، رضا وحیدزاده و صادق جمالی به عنوان پژوهشگران جوان و منتقد برگزار شد.

کتاب «هنر انقلاب» در ۶۱۰ صفحه با مروری تاریخی به هنر انقلاب و معطوف به هنرهای تجسمی تألیف شده است. گودرزی، مدیر سابق مرکز هنرهای تجسمی حوزه هنری و مولف کتاب «هنر انقلاب»، در این نشست گفت: در دوره‌ای از تاریخ ایران جوانان هنرمندی بر اساس افکار و اعتقادات خود اقدام به خلق آثار هنری کردند که محتوای انقلابی داشته و بسیار ارزشمند برای انقلاب هستند. اما این آثار هرکدام در جای جای ایران و با شرایط گوناگون قرار دارند. آثاری که تماشای آن‌ها به سادگی صورت نمی‌گیرد و اگر به آن‌ها نمی‌پرداختم ممکن بود برای همیشه فراموش شوند.

گودرزی در خصوص اثر پژوهشی خود افزود: کتاب «هنر انقلاب» با نگاه تحلیلی – تاریخی و در مواردی با نگاه نشانه شناسی کار شده و تحلیل های فردی، اجتماعی، فرهنگ عمومی، جریان شناسی و در مجموع ساختارشناسی آثار هنری را دربر می‌گیرد و به نوعی یک متن تاریخی را هم تعقیب می‌کند و سعی دارد تصویری چندوجهی از هنر انقلاب ارائه کند.

وی ادامه داد: این کتاب شامل عکس‌هایی از آثار هنری منحصر به فردی است که تاکنون رویت نشده‌اند و تمامی هنرمندان درجه یک و مطرحی که درباره انقلاب اثر هنری خلق کرده‌اند در این مجموعه مورد توجه قرار گرفته‌اند.

گودرزی در مورد اهداف خود از تالیف این کتاب گفت: از آنجایی که درباره هنر انقلاب بسیار کم کار پژوهشی انجام شده برای نگارش این کتاب منابع چندانی در اختیار نداشتم. به این ترتیب کتاب کاملا قالب تالیفی دارد. «هنر انقلاب» شامل تحلیل‌ بر آثار هنری انقلاب، ریشه‌های شکل‌گیری و جایگاه هنری آثار است که پژوهش‌های آن به صورت میدانی انجام گرفته است.

وی با بیان خاطره‌ای از چگونگی پژوهش‌های میدانی خود برای این کتاب و دشواری‌های آن افزود: برای تالیف این کتاب با مشکلات بسیاری روبه‌رو بودم. چرا که جمع آوری و دسترسی به اطلاعات مورد نیاز بسیار دشوار بود. از طرفی آثار مورد نظر به صورت آرشیو و متمرکز در یک‌جای مشخص وجود نداشت و برخی از آثار نیز دارای اطلاعات ناقصی بود که یافتن اصل اثر و هنرمند خالق آن را بسیار با مشکل مواجه می‌کرد. به عنوان مثال یکی از تصاویر ناقص و بسیار مبهمی که از آثار انقلابی در میان جست‌وجوهای خود یافتم به هیچ عنوان شناخته نمی‌شد. نه اصل اثر در این تصویر کیفیت لازم برای تشخیص را داشت و نه هیچ نام و نشانی از آن می‌توانستم بیابم. تا اینکه پس از پیگیری‌های مداوم مطلع شدم این اثر متعلق به سیروس مقدم کارگردان سریال پایتخت است. آن موقع ایشان «پایتخت۱» را می‌ساختند. به هر حال و به هر زحمتی که بود خود را به مکان تصویربرداری آن‌ها در شمال کشور رساندم. مقدم که بسیار سرش شلوغ بود ضمن انجام کارهای کارگردانی خود و پاسخگویی به صدها نفر دیگر که از عوامل این سریال بودند پاسخ‌های نه چندان مفهومی را هم به من می‌داد. وقتی تصویر را به او نشان دادم جواب مثبت داد و پذیرفت که این اثر را او خلق کرده است. اما اصلا به خاطر نمی‌آورد که الان این تابلوی نقاشی کجاست و در چه حال است. با صبوری‌های بسیاری که داشتم بالاخره یک آدرس بسیار کلی توانستم بیابم. آن هم در بندرعباس و آقایی به نام محمدی که سال‌ها پیش این اثر به دست وی رسیده بود. هنگامی که این اثر را با مشقت‌های دور از باور یافتم تقریبا نابود شده بود. چرا که از روی بوم جدا و همانند یک دستمال کاغذی مچاله شده تمامی رنگ‌هایش خورد و از بین رفته بود. به هر حال این اثر را با دست‌های خودم به تنهایی مرمت کردم تا قابل عکس‌برداری شد. این تنها یکی از آثاری بود که طی این سال‌ها با مشکلات متعدد توانستم اطلاعاتش را تکمیل کنم و به آثار کتاب «هنر انقلاب» اضافه کنم.

گودرزی در ادامه گفت: نهادها و سازمان‌های گوناگونی که می‌توانستند ما را در تهیه اطلاعات لازم برای این اثر یاری کنند با عدم همکاری‌هایشان موجب دشواری‌هایی شدند که تکمیل کتاب را بیش‌ از پیش به تاخیر می‌انداخت. در نتیجه من برای دسترسی به آثاری که در اختیار این نهادها بود مجبور به استفاده از ترفند‌های عجیب می‌شدم.

وی افزود: کتاب «هنر انقلاب» را می‌توان به عنوان یک اثر مرجع هنر انقلاب در نظر گرفت. چرا که به‌دور از هر گونه جانبداری‌های سیاسی و یا شخصی در مورد هر یک از آثار کار کرده و مطلب نوشتم. با اینکه ممکن بود از اثر و یا هنرمندی نسبت به دیگری بیشتر خوشم بیاید. اما به هیچ عنوان هنگام نوشتن در مورد هر یک از آن‌ها علایق شخصی و افکار پیشین خود را ابراز نکرده و هر آنچه واقعیت و جان آن اثر بود را صادقانه بیان کردم.

گودرزی با گلایه از بی‌توجهی به این اثر پژوهشی در پایان گفت: آنچنان که باید به این اثر که از اهمیت بسیار بالایی در هنر انقلاب برخوردار است اهمیت داده نشد. شاید اگر این اثر را در یکی از کشورهای غربی یا امریکایی که حتی با انقلاب اسلامی هم رابطه خوبی ندارند منتشر می‌کردم وضعیت خیلی بهتری به لحاظ معرفی و حمایت پیدا می‌کرد.

شیشه‌گران: پژوهشگر پیش از آغاز کار شهادت را بپذیرد

بهزاد شیشه‌گران از هنرمندان شناخته شده هنرهای تجسمی کشور در این نشست با اشاره به اهمیت کار پژوهشی گفت: کار پژوهشی در ایران کاری سخت و طاقت‌فرسا است. این کار به دلیل تمامی مشکلاتی که در راهش هست به شهامت نیاز دارد. کسی که می‌خواهد کار پژوهشی درست انجام دهد باید پیش از آغاز کار شهادت را بپذیرد. چرا که من نیز برای کار پژوهشی همه گفته‌های گودرزی را با تمام وجود حس و قلبا لمس کرده‌ام. به عنوان مثال برای تهیه یک قطعه عکس از پهلوان تختی که کشتی‌گیر ایرانی بود هیچ همکاری و مساعدتی از سوی روزنامه‌های ورزشی صورت نگرفت. همچنین نهادهای مسئول نیز به جای کمک تنها سختی کار را بیشتر می‌کردند. تا جایی که مجبور به تهیه عکس تختی از میان مردم عادی شدم.

شیشه‌گران افزود: کار پژوهشی نیاز به قدم‌های محکم دارد. پژوهش عملی است که برای انجام دقیق آن به ایمان و اعتقاد قلبی شخص پژوهشگر به افکار و اندیشه‌های خود نیاز دارد. گودرزی قدم‌های خود را محکم برداشته و نتیجه آن را در این کتاب شاهد هستیم.

وی در ادامه با تحسین فعالیت پژوهشی گودرزی برای تالیف این کتاب گفت: کتاب «هنر انقلاب» اثر گودرزی‌دیباج به عنوان مرجع هنرمندان انقلاب در حوزه هنرهای تجسمی محسوب می‌شود. بی‌شک هیچ خلق انسانی در دنیا تمام و کمال نیست و این کتاب هم از این موضوع جدا نیست. چرا که می‌تواند کامل‌تر شود. پس باید موارد ذکر نشده در این اثر از سوی نسل‌های بعد مورد توجه قرار گیرد تا ما بتوانیم به کتاب مرجعی بی عیب و نقص دست پیدا کنیم.

شیشه‌گران ادامه داد: روح حساس گودرزی برای تالیف این کتاب را ستایش می‌کنم. چرا که با تمامی بی‌اعتنایی‌هایی که به اهمیت کار ایشان شد فعالیت خود را ادامه داد و به نتیجه رساند. اگر گودرزی به کاری که انجام می‌داد اعتقاد نداشت امروز شاهد ظهور این کتاب نبودیم و تالیف کتاب «هنر انقلاب» در همان قدم‌های ابتدایی شکست می‌خورد.

شیشه‌گران با اشاره به برخی خطاهای جزئی در کتاب «هنر انقلاب» گفت: آنچنان که در این کتاب قوت و نکات مثبت می‌بینم، خبری از نقطه ضعف نیست. با اینکه کاری بسیار ارزشمند و ماندگار به چاپ رسیده است اما خطاهایی را شامل می‌شود که می‌توانست به سادگی حل شود. به عنوان مثال نام برخی از آثار اشتباه ذکر شده است. اگر با افراد مطلع مشورت‌های بیشتری می‌شد این خطاها نیز رفع می‌شد. اطلاعات غلط برخی آثار بزرگ‌ترین مشکل این کتاب محسوب می‌شود. از آنجایی که بسیاری از هنرمندان این آثار در قید حیات هستند بهتر بود با آن‌ها برای تایید نهایی آثار و اطلاعات هرکدام مشورت بیشتری می‌شد. به این ترتیب ضریب خطای اطلاعات کتاب به حداقل می‌رسید. همچنین این کتاب در حوزه هنرهای تجسمی هنر انقلاب به عنوان مرجع محسوب می‌شود و اگر کسی بخواهد با استناد از این کتاب تحقیق و یا پژوهشی را انجام دهد بی‌شک دچار خطا و یا سردرگمی خواهد شد.

اسکن‌هایی که از آثار شده است دچار ضعف در رنگ و نور است. رنگ‌ها در تصاویر موجود در این کتاب به خوبی و درستی نمایش داده نشده است. همچنین قاب پوستر‌ها به درستی رعایت نشده که موجب ایجاد عدم تناسب در برخی پوسترها شده است.

وی افزود: هنگامی که این کتاب را به دست گرفتم حس خوبی داشتم و با آن ارتباط برقرار کردم. متن کتاب را نیز مطالعه کردم و با روانی جملات و صداقت مولف مواجه شدم. صداقت و راستی نوشته‌های مولف کتاب «هنر انقلاب» آنچنان رعایت شده است که هر گروه فرهنگی هنری با هر نوع اندیشه‌ای که دارد می‌تواند از آن استفاده کند. چرا که گودرزی با چانه‌زنی‌های فراوان یک کتاب چند صدایی را ارائه کرده است. این کار گودرزی پرهیز از حمایت و یا عدم حمایت از گروه و یا سازمان خاصی را نشان می‌دهد.

شیشه‌گران در پایان گفت: باید از حوزه هنری برای ایجاد بستری مناسب جهت تالیف، چاپ و انتشار این کتاب قدردانی کرد. چرا که این کتاب به من حس مثبت و خوبی می‌دهد و ارزش بسیار بالایی در این بازه تاریخی دارد.

سهراب هادی: «هنر انقلاب» هوشمندانه به هنر انقلاب پرداخته است

سهراب هادی یکی دیگر از اساتید هنرهای تجسمی که در این نشست حضور داشت در مورد ویژگی‌ها و سختی‌های پژوهش در ایران گفت: شغل‌های بسیاری در دنیا را جزو مشاغل سخت می‌دانند. اما سخت‌ترین آن‌ها را کار در معدن می‌دانند. پس از معدن و در بُعد جهانی نوبت به سینما می‌رسد. این موضوع در جهان مطرح است در حالی‌که دشوار‌ترین کار در ایران به پژوهش مربوط می‌شود، چرا بیش از هر کار دیگری برای به نتیجه رسیدن با مشکل مواجه است. بزرگ‌ترین مشکل آن هم به بی‌اهمیتی پژوهش در کشور مربوط می‌شود. هیچ شخص و سازمانی آنچنان که باید از پژوهش حمایت نمی‌کند. همچنین برای پژوهش دسترسی به اطلاعات ساده نیست. چرا که هیچ شخص و یا سازمانی اقدام به آرشیو دقیق و مناسب اطلاعات فرهنگی هنری خود نکرده و نمی‌کند. به این ترتیب با یکی از دشوارترین و پیچیده‌ترین کارهای ممکن در ایران مواجه هستیم.

هادی در مورد کتاب «هنر انقلاب» گفت: نفس تولد این کتاب بسیار ارزشمند است. مولف برای این کتاب زحمات فراوانی کشیده و مشقت‌های بسیاری را متحمل شده است. تلاش و مقاومت مولف کتاب «هنر انقلاب» تحسین‌برانگیز است.

وی افزود: مسئله انقلاب، هنر انقلاب و هنرمندان انقلاب سه محور اصلی این کتاب است. از طرفی هم گستره و جامعیت هنر شباهت بسیاری به پیوند مردم با انقلاب و امام خمینی(ره) دارد. به همین دلیل هنر یکی از جلوه‌های انقلاب شد. این کتاب با هوشمندی به هنر انقلاب پرداخته است.

هادی ادامه داد: زبان کتاب «هنر انقلاب» به تالیف گودرزی به لحاظ نوشتاری از چند جهت بسیار مهم و خوب بوده است. به بیانی دیگر این اثر را می‌توان چند وجهی دانست. چرا که تمام و کمال به آنچه لازم بوده رسیدگی کرده است. در فضای هنرهای تجسمی، هنر انقلاب را در این کتاب می‌توانیم بیابیم. مطلبی به غیر از مطالب این کتاب را نمی‌توان در میان هنر انقلاب در حوزه تجسمی در نظر گرفت. گودرزی به خوبی توانسته نیازهای هنر انقلاب را با تخصص خود در این کتاب معرفی کند و نمایش دهد. کتاب «هنر انقلاب» مرجعی از آثار هنرمندان انقلابی هنرهای تجسمی است. هنرمندانی که برخی از آن‌ها در دوره‌ای متناسب با وقایع پیرامون خود اقدام به خلق آثار و فوران احساسات هنری خود کردند. بخشی از این هنرمندان همچنان به کار انقلابی خود ادامه دادند و امروزه نیز حضور جدی در این بخش دارند. برخی نیز تغییر کرده و مسیر هنری خود را تغییر دادند. به همراه آن‌ها چهره‌های جدیدی نیز در هنر انقلاب شروع به کار کردند که چهره‌های جوان هنر انقلاب محسوب می‌شوند.

وی با اشاره به ارزشمندی اقدام گودرزی در تالیف کتاب پژوهشی خود گفت: کاری که گودرزی انجام داده است ارزش و اهمیت بالایی برای انقلاب و هنر انقلاب دارد. اما هر کاری به پشتیبانی نیاز دارد. پشتیبانی مالی که می‌تواند به ادامه فعالیت‌های مهم و ارزشمند این‌چنینی کمک کند. جای سوال است که چرا متولیان فرهنگی و سازمان‌ها و نهادهای مربوطه به جای کمک و حمایت از این اثر و مشابه آن گاهی حتی موجب مشکل هم می‌شوند. پژوهش عملی است که باید مورد حمایت مالی قرار گیرد. اگر حمایت نشود، پژوهشگر باید تمام و کمال هزینه‌های مربوطه را خود تامین کند. به این ترتیب بیش از پیش کار برایش دشوار خواهد شد. پژوهش کاری است که به آرامش فکری نیاز دارد. اگر شخص پژوهشگر آرامش نداشه باشد بی شک روی تحقیقات و نتیجه‌گیری‌هایش تاثیر خواهد گذاشت. از سویی دیگر حمایت تنها یکی از نهادهای فرهنگی همانند حوزه هنری کافی نیست. باید هنگام انجام یک پژوهش عظیم و بسیار مهم همه نهادهای مربوطه دست به دست هم دهند تا آن کار به بهترین شکل ممکن انجام شود.

هادی با انتقاد از نهادهای مربوطه به دلیل عدم حمایت‌های لازم از پژوهش و هنر گفت: چرا به هنرمندان به خوبی اهمیت داده نمی‌شود؟ اگر همین هنرمندان در دوران انقلاب کنار مردم نبودند بخشی از کارهای انقلاب زمین می‌ماند؟ چرا امروزه تابلوهای تبلیغاتی را هنرمندان واقعی طراحی نمی‌کنند؟ هنگامی که طراحی‌های شهری توسط افراد تجاری انجام شود جامعه را به سوی مصرف‌گرایی و بی‌فکری حرکت می‌دهد. از طرفی هم چرا هنرمندان برای رفع نیازهای مالی مجبور به خدمت به سرمایه‌داران تجاری می‌شوند. چه کسی باید به این موضوع رسیدگی کند و دغدغه آینده هنر و مردم را داشته باشد؟

وی در پایان گفت: کتاب «هنر انقلاب» یکی از کارهای پژوهشی متفاوت حوزه هنری است. باید از این کار حوزه هنری قدردانی کرد. حقیقت هنر ارزشمند است و هر شخص و یا سازمانی به آن اهمیت دهد کار بزرگی کرده است.

محمدرضا وحیدزاده: «هنر انقلاب» صادقانه به هنر انقلاب پرداخته است

محمدرضا وحیدزاده یکی از پژوهشگران مدعو به این نشست نیز نکاتی را در مورد کتاب «هنر انقلاب» و وضعیت پژوهش در کشور بیان کرد. وی با اشاره به دشواری کار پژوهش و ارزش آن گفت: نفس کار پژوهش دارای مرتبه والایی از فعالیت‌های فرهنگی است. اما متاسفانه در ایران جایی برای آن ندارند و بی‌اهمیت بوده است. در حالی که پژوهش سازنده و کارساز است. به عنوان مثال کتاب «هنر انقلاب» که گودرزی طی سال‌های متوالی با دقت و سختی‌های بسیار تالیف کرده است پشتوانه فرهنگ و هنر انقلاب کشور است. اما آنچنان که باید به ارزش و آینده چنین پژوهش‌هایی توجه نمی‌شود.

وی با اشاره به نمونه‌ای از پژوهش‌های انجام شده در ایران گفت: درست است که کتاب‌های پژوهشی با استقبال خوبی مواجه نمی‌شود و پُرفروش نیست اما همچنان پشتوانه فرهنگ و تمدن ایرانی است. به عنوان مثال کتاب بوسه بر خاک پی حیدر اثر آقای ابوالحسنی منذر در مورد حکیم ابوالقاسم فردوسی است. این کتاب با اینکه به خوبی معرف فروسی بوده است اما فروش آنچنانی نداشته است. نکته قابل توجه اینجاست که تعداد فروش آن اهمیت ندارد. بلکه اهمیت موضوع به اعتبار پژوهشی این اثر است. چرا که از این پس هرکس بخواهد در مورد فردوسی بداند به این کتاب مراجعه خواهد کرد. این کتاب هرآنچه بخواهیم از فردوسی بدانیم را دارد. بی‌شک این کتاب با تمام بی‌مهری‌هایی که به آن می‌شود ماندگار خواهد شد.

وحیدزاده افزود: «هنر انقلاب» نیز کتابی پژوهشی است که اقدام به نظریه‌پردازی نکرده است. «هنر انقلاب» صادقانه به بیان سرگذشت هنر انقلاب تا به امروز کرده است.

وی با اشاره به تصاویر این کتاب پژوهشی و ایرادهای آن گفت: برخی از تصاویر این کتاب شکل و شیوه تزئینی به خود گرفته است و متن پیرامون آن به تصویر مربوط نمی‌شود. همچنین در برخی قسمت‌های کتاب متن بدون تصویر مورد نیاز مخاطب است. هنگام مطالعه مطلبی در مورد یک اثر برای فهم بهتر، آن هم در یک کتاب پژوهشی، بهتر است تصویر مربوطه را برای ارجاع بیاوریم. همچنین برخی اطلاعات علمی این کتاب می‌توانست دقیق‌تر ارائه شود. چرا که در برخی بخش‌های کتاب ارتباط خوبی با هنر انقلاب برقرار نکرده است. از طرفی هم آسیب‌شناسی‌هایی که از هنر انقلاب در کتاب «هنر انقلاب» شده است پیشروی خوبی نداشته و به بیان تاثیر نظریه‌پردازان روی آثار هنرمندان انقلاب پرداخته است. چرا که معتقدم هنرمند نباید طبق افکار نظریه‌پردازان حرکت کند بلکه هنرمند باید نظریه‌پرداز را وادار به تفکر و بیان کند.

وحیدزاده در پایان گفت: گودرزی یک کار زمین مانده از هنر انقلاب را آغاز کرد و در این کتاب نتیجه آن را آورده است. به این ترتیب مسیر پژوهش هنر انقلاب را هموارتر از قبل کرد و راه را برای فعالیت دیگر پژوهشگران باز کرد.

صادق جمالی: انتخاب نام «هنر انقلاب» برای این کتاب غلط است

صادق جمالی پژوهشگر جوان حاضر در این جلسه نیز در مورد این کتاب و تحلیلی بر وضعیت هنر انقلاب کشور گفت: طرح جلد این کتاب به بیان یک مرثیه پرداخته است. مرثیه‌ای برای هنر انقلاب که روزی رونق بسیاری بر اساس شرایط اجتماعی یافت. چرا که هنر انقلاب در اوایل پیروزی انقلاب شکل گرفت و با توجه به خواسته‌های مردمی و وقایع روز خود را نشان می‌داد. در حالی که پس از پیروزی انقلاب و هرچه از آن فاصله می‌گرفتیم هنر انقلاب و هنرمندان آن نیز در حال تغییر بودند. در نتیجه امروزه با جامعه‌ای هنری روبه‌رو هستیم که تقریبا به‌دور از واکنش‌های احساسی مسیر خود را یافته‌اند. امروز تازه شروع هنر انقلاب است. چرا که با فاصله گرفتن از روزهای پیروزی انقلاب و آرامش فکری هنرمندان اگر کسی امروزه به هنر انقلاب بپردازد هنرمند انقلابی محسوب می‌شود. شاید بهتر باشد هنر انقلاب را پس از گذشت چهار دهه از پیروزی انقلاب بررسی کنیم تا ببینیم چقدر هنر انقلاب و هنرمند انقلابی داریم. یعنی هرآنچه پیش از آن وجود داشت را هنر دوره انقلاب و هنرمندانش را هنرمندان دوره انقلاب به حساب بیاوریم اما هنری که به خوبی امروزه به انقلاب بپردازد را هنر انقلاب و هنرمند آن را هنرمند انقلابی بدانیم.

جمالی با اشاره به وضعیت هنرهای تجسمی ایران گفت: یکی از مشکلاتی که هنرهای تجسمی در کشور با آن روبه‌رو هستند عدم مخاطب‌شناسی درست است. ما باید بدانیم برای چه جامعه مخاطبی تولید اثر داریم. این جامعه به چه می‌اندیشد و نیازهایش چیست. یا اینکه به چه موضوعی باید بیشتر توجه کند و ما با هنر افکار او را به آن سمت حرکت دهیم.

وی در خصوص هنر انقلاب و هنرمندان انقلاب گفت: متاسفانه هنرمندانی که روزگاری انقلابی محسوب می‌شدند امروزه نمی‌خواهند سوابق انقلابی‌شان برملا شود. شاید بخشی از مشکلات گودرزی هم در تالیف کتاب «هنر انقلاب» همین بوده است. به عنوان مثال هنرمندی در دوره‌ای متناسب به افکار عمومی مردم و شرایط کنونی جامعه دست به خلق یک اثر هنری با موضوع انقلاب زده است اما شاید امروزه با آن افکار و آن وقایع خیلی موافق نباشد. طبیعی است که علاقه‌ای به بازنمایی آثارش نداشته باشد. چنین هنرمندانی نمی‌خواهند آن روی آثار و افکارشان امروزه مشخص شود. نمونه چنین هنرمندی را میان اساتید دانشگاهی هنرهای تجسمی به تعداد زیاد می‌توانیم بیابیم. ساده‌ترین راه یافتن آن‌ها شیوه تدریس آن‌هاست. چرا که هیچ رنگی از انقلاب و هنر انقلاب در ساختار آموزشی آن‌ها در دانشکده‌های هنر دیده نمی‌شود؛ حتی با اینکه امروزه خودشان هنوز به هر دلیلی آثار انقلابی خلق می‌کنند. اما افکار انقلابی و روحیه انقلابی را دیگر با خود ندارند.

جمالی در همین راستا افزود: هنرمندان انقلاب امروزه به سه دسته تقسیم می‌شوند. دسته اول آن‌هایی که همچنان در این میدان ایستاده و برایش تلاش می‌کنند. دسته دوم آن‌هایی هستند که امروزه از انجام فعالیت‌های انقلابی خود پشیمان شده و مسیر خود را تماما تغییر داده‌اند. دسته سوم آن‌هایی هستند که امروزه دیگر انقلابی نیستند اما نه می‌خواهند آثار انقلابی گذشته شان بازنمایی شود و نه می‌خواهند عدم همراهی‌شان با انقلاب مشخص شود.

جمالی ادامه داد: هنر انقلاب به صداقت نیاز دارد. ما در آستانه چهلمین سال انقلاب بهترین زمان برای صداقت‌سنجی این هنر و هنرمندانش را در اختیار داریم. باید از این به بعد را هنر انقلاب بدانیم نه آنچه پیش از این در راستای انقلاب در قالب هنر تولید شده‌ است. هنر انقلاب تازه در ابتدای رویش و رشد قرار دارد. این نکته مهمی است که باید به آن توجه کنیم.

وی در پایان گفت: لحن کتاب «هنر انقلاب» علمی آکادمی غربی است که اصلا رنگی از انقلاب و هنر انقلاب در آن نیست. همچنین انتخاب نام «هنر انقلاب» برای این کتاب غلط است. این آثار تنها آثار هنرمندان دوره انقلاب است. پس «هنرمندان دوره انقلاب» نام بهتری برای این کتاب بود.