سومین نشست از سلسله گفتوگوهای «سنجه» با حضور «مهندس منصور واعظی» چهارشنبه، دهم آبان‌ماه برگزار شد.
سومین نشست از سلسله گفتوگوهای «سنجه» که به مرور یک تجربه موفق مدیریت فرهنگی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی می‌پردازد، با حضور «مهندس منصور واعظی» به بررسی تجربه شکل‌گیری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران پرداخت.
به گزارش روابط عمومی حوزه هنری؛ در ابتدای این نشست که به همت پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی حوزه هنری در سالن سلمان هراتی برگزار شد، سعید مکرمی، دبیر نشست به معرفی منصور واعظی پرداخت و گفت: مهندس واعظی جزو معدود مدیران فرهنگی است که همیشه به ساحت نظر خود نزدیک بوده و فارغ از مطالعه و تسلط خود، قائل بوده که باید حلقه‌ای از مشاوران محتوایی و نظری در کنار خود داشته باشد و در فعالیت‌های فرهنگی مختلف این حلقه را ایجاد کرده است. وی به غیر از ویژگی‌های شخصیتی و فردی، از اولین‌های بسیاری از سازمان‌های فرهنگی بوده است. او اولین مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران بود و بعد از آن نیز اولین رئیس و جزو موسسین سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران.
مکرمی سپس با طرح پرسش‌هایی همچون چگونه اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران شکل گرفت؟ و آیا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کفایت نمی‌کرد؟ آیا برای اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران و همچنین برای سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران طراحی‌ای وجود داشت؟ و این طراحی‌ها آنگونه که شما می‌خواستید آیا پیش رفت و نتایج برنامه‌های که اجرا کردید آیا آن‌طور که تصور می‌کردید، محقق شد؟، منصور واعظی را به سخنرانی دعوت کرد.
پیشنهاداتی که منجر به تشکیل اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران شد
واعظی در پاسخ به سوالات مطرح شده گفت: اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران درواقع نتیجه دورانی بود که به‌عنوان مشاور وزیر فعالیت می‌کردم. آن زمان یک اتاق فکر کوچکی شکل گرفت و من سه پیشنهاد در آن اتاق فکر مطرح کردم. پیشنهاد اول من این بود که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اگر می‌خواهد بماند و در خدمت دین و انقلاب قرار بگیرد، باید پیوند خودش را با مردم انقلابی تعریف کند و یک تعامل منطقی و اصولی داشته باشد.
وی در ادامه افزود: پیشنهاد دومی که مطرح کردم این بود که ما باید بتوانیم با همه اقشار جامعه یک پیوند درست و منطقی برقرار کنیم که در نهایت تعامل فرهنگی صورت بگیرد. و پیشنهاد سومی که ارائه کردم این بود که در کنار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید یک مجموعه و یک ساختار جدیدی را سامان بدهیم.
نخستین رئیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران اظهار داشت: برای پیشنهاد اول، نظرم این بود که ما «کانون‌های فرهنگی هنری مساجد» را تشکیل بدهیم و این را به‌عنوان یک راهکار پیشنهاد دادم. برای دومین پیشنهاد موسسه‌ای را به عنوان «موسسه رسانه‌ای و تصویری» پیشنهاد کردم که زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فعالیت می‌کرد. در مورد پیشنهاد سوم نیز که بحث ساختاری بود این پیشنهاد را ارائه دادم که «اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران» را تشکیل دهیم و تمام فعالیت‌های اجرایی که در وزارتخانه انجام می‌شد را به این اداره انتقال دهیم؛ با این نگاه و رویکرد که یک مجموعه کاملا انقلابی تشکیل شود. در نهایت هر سه این پیشنهادها پذیرفته شد.
واعظی یادآور شد: در نهایت با نظر وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی وقت، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران در سال ۱۳۷۱ تشکیل شد. با توجه به اینکه من این ایده را بسیار قبول داشتم، عملی کردن آن را پذیرفتم و این اداره را تشکیل دادم. اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی تهران توسط نیروهای عمدتا جوان، فرهنگی و هنری و همچنین نیروهای متدین انقلابی شکل گرفت. اولین فعالیت‌های من در زمان تشکیل این اداره، اجرایی کردن سریع آن دو پیشنهادی بود که با کمک مسئول امور استان‌ها اجرایی شد.
نقش موثر آیت‌الله محمدرضا مهدوی کنی
وی اظهار داشت: آیت‌الله محمدرضا مهدوی کنی در بحث کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کمک‌های بسیاری به ما کردند و ده‌ها کانون فرهنگی هنری در مساجد شکل گرفت. کانوهان‌ها خود یک هسته برای پرورش افراد متدین و فرهنگی و هنری محسوب می‌شد. در ادامه فروشگاه‌های رسانه‌ای و تصویری را نیز در آن زمان با همه چالش‌هایی که با وزارتخانه داشتیم، شکل دادیم. این موارد بخشی از فعالیت‌های من بود.
وی عنوان کرد: در بخش دیگری از فعالیت‌هایم درحوزه فرهنگی و هنری با توجه به اینکه بخش‌هایی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران انتقال داده شده بود، آن فعالیت‌ها را هدف‌گذاری و سازماندهی جدید کردیم.
فعالیت‌های فرهنگی
واعظی در ادامه فعالیت‌های خود در اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی تهران گفت: در حوزه تئاتر، فعالیت‌های گوناگونی انجام دادیم. در ابتدا تعدادی از افراد و اساتید متدین را که در حوزه تئاتر حضور داشتند، دعوت کردیم. به‌طور مثال «تئاتر بانوان» را شکل دادیم و به همین ترتیب با حضور اساتید و افراد متدین «تئاتر محلی» را شکل دادیم. در حوزه شعر نیز کارهای خوبی انجام شد. شورای شعر بسیار خوبی متشکل از استاد میرشکاک، استاد معلم، مرحوم سبزواری، مرحوم شاهرخی و احمد عزیزی تشکیل شد و به دیگر سخن شورای شعر بسیار توانایی از افراد دلداده و انقلابی شکل گرفت.
وی افزود: در حوزه «قرآن»، مقام معظم رهبری فرموده بودند که ما حافظ قرآن می‌خواهیم و بنا به فرمایش ایشان ما یک همایشی را در استادیم ۱۲ هزار نفری آزادی برگزار کردیم که ۱۲ هزار نفر از حافظین قرآن در این همایش شرکت کردند. «خوشنویسی» دیگر فعالیت هنری بود که به آن پرداختیم. اینگونه فعالیت‌ها پیوند بسیاری با فرهنگ ما دارند که در مورد آن‌ها غفلت شده بود. شورای خوشنویسی را با حضور استاد اخوین، استاد کوروش و استاد صمدی تشکیل دادیم و جریان خوشنویسی را ما شکل دادیم و در این راستا چند جشنواره بزرگ خوشنویسی برگزار کردیم. در کنار این فعالیت‌ها، جریان‌های فرهنگی مردمی را هم سامان دادیم. به‌طور مثال در نیمه شعبان، اولین راهپیمایی بزرگ منتظران از قم به جمکران برگزار شد. ما جریان‌های فرهنگی که به فرهنگ عمومی گره می‌خورد را مد نظر قرار دادیم و آن‌ها را اجرایی کردیم.
واعظی عنوان کرد: البته باید این را بگویم که در دوران فعالیت خود در اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی تهران، چالش‌های گوناگونی با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و با دولت وقت آن زمان و همچنین با شهرداری تهران داشتم.
وی در پایان بخش اول سخنان خود اظهار داشت: آنچه که نگاه من را به مدیریت فرهنگی کاملا تغییر داد و به عقیدۀ من بسیار مهم است، این موضوع بود که از همان ابتدا که اداره کل فرهنگ و ارشاد تهران تشکیل شد جلساتی را روزانه در اتاق فکری که اعضای آن ۱۰ نفر بودند ترتیب دادم. این جلسه‌ها به گونه‌ای بود که در طول هفته پنج روز را به کار اختصاص می‌دادم و یک روز را برای مشورت در نظر می‌گرفتم. ما از همان ابتدا به این جمع‌بندی رسیده بودیم که برای مدیریت کردن حوزه فرهنگ نیاز به یک سری مبانی دانش مدیریتی جدید داریم تا با کمک آن به یک مدل تازه برای مدیریت فرهنگی برسیم.
مهم‌ترین دستاورد
وی افزود: مهم‌ترین دستاوردی که من در اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران داشتم تدوین یک مجموعه هشت جلدی در بحث مدیریت فرهنگ بر اساس مبانی انقلاب بود. این مجموعه مبنای نظریه همه فعالیت‌هایی بود که بعد از آن هم در اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی تهران و هم در جاهای دیگر انجام دادم که کاملا یک نگاه جدید را بر بحث مدیریت فرهنگی مطرح می‌کرد.
واعظی عنوان کرد: مدیریت فرهنگی در گذشته و در حال حاضر بیشتر مدیریت بر امکانات و فعالیت‌های فرهنگی است. به عقیده من مدیریت فرهنگی مدیریت بر فرهنگ است، یعنی مدیریت بر گرایشات، دانش جامعه، رفتارها و عواطف جامعه است، یک مدیر فرهنگی، نباید مدیریت را از امکانات و فعالیت‌های فرهنگی، بلکه باید از امور فرهنگی شروع کند. حال ممکن است از فعالیت‌ها و امکانات فرهنگی هم بتواند برای امور فرهنگی استفاده کند اما امور فرهنگی فقط متاثر از فعالیت‌ها و امکانات فرهنگی نیست. اگر شما بخواهید گرایش‌های جامعه را در یک مساله‌ای تغییر دهید، این بدان معنی نیست که حتما کتاب زیادی چاپ کنید یا فیلم‌های زیادی تولید کنید بلکه می‌توان کارهایی کرد که غیر از این باشد.
شکل‌گیری سازمان فرهنگی هنری شهرداری چگونه بود؟
واعظی در بخش دیگر سخنان خود به سازمان فرهنگی هنری شهرداری پرداخت و گفت: در آن زمان ما چالش سختی با شهرداری تهران داشتیم. در شهرداری تهران خانه‌های فرهنگ و فرهنگسراها شکل گرفته بود و فعالیت‌های فرهنگی که در این مراکز صورت می‌گرفت بدون مجوز اداره کل ارشاد استان تهران بود. اصلی‌ترین چالش ما با شهرداری تهران «تبلیغات شهری» بود. این چالش در آن زمان بسیار برجسته شده بود. این اتفاق‌ها توسط شهرداری تهران صورت گرفته بود. در همین راستا اعتراض‌هایی شکل گرفت؛ چرا که ما اعتقاد داشتیم این شرکت‌های تبلیغاتی باید مجوز داشته باشند و تبلیغات شهری که می‌خواهند ارائه دهند را هم باید مجوزش را از اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی تهران بگیرند. این چالش‌ها بین شهرداری تهران و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی تهران همچنان ادامه داشت و در پی آن نیز اعتراض‌هایی شکل گرفت و در نهایت نتیجه این اعتراض‌ها منجر به تاسیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران شد.
وی در ادامه افزود: بر اساس جلساتی که با مقام معظم رهبری صورت گرفت قرار بر این شد اساسنامه‌ای نوشته شود و در آن اساسنامه نحوه اداره مجموعه مراکز فرهنگی تعریف شود و شهرداری هم در آن نقشی داشته باشد.
وی اظهار داشت: در آن زمان هفت نفر به عنوان اعضای هیات امناء سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران تعیین شدند و اساسنامه زیر نظر این هیات امناء نوشته شد. برخی از اعضای هیات امناء بدین ترتیب بودند، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، رئیس حوزه هنری انقلاب اسلامی، رئیس صدا وسیما، وزیر آموزش پرورش، مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
وی عنوان کرد: این اساسنامه بدین شکل بود که یک موسسه‌ای تشکیل شود و درآن دو کار انجام شود. اول اینکه پرسنل سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران را آموزش دهد و دوم اینکه بر فعالیت‌های آن‌ها نظارت داشته باشد. به پیشنهاد مقام معظم رهبری، من به‌عنوان «رئیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران» منصوب شدم. بعد از انتصاب خود اساسنامه جدیدی را نوشتم و در ادامه چهار نفر دیگر را به هیات امناء سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران اضافه و بدین ترتیب ساختار آن را سازماندهی کردم. شروع حضور من در سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران اینگونه بود.
بازبینی در سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران
واعظی یادآور شد: ما در سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران یک بازمهندسی انجام دادیم و مجموعه کار این سازمان را از ساختارها تا نیروی انسانی باز بینی کردیم. ما می‌خواستیم برنامه یک مجموعه‌ای که از قبل با یک نگاه خاصی شکل گرفته بود را تغییر دهیم که البته کار سختی بود. به دیگر سخن یک نگاه کلان و گسترده‌ای در تشکیل این امر مهم وجود داشت.
وی در ادامه افزود: برای این امر یک شاخص تعریف کردیم و اعلام کردیم هر فعالیتی که در مجموعه سازمان فرهنگی هنری شهردای تهران صورت می‌گیرد باید موجب تربیت دینی جامعه و موجب تقویت حس انقلابی جامعه شود و تا فرد علاقه‌اش به کشور و مردم افزایش پیدا کند.
ایده‌های خلاقانه مقام معظم رهبری
واعظی عنوان کرد: در دیداری که با مقام معظم رهبری داشتیم و می‌توانم بگویم این دیدار به من کمک بسیاری کرد، ایشان نکاتی را مطرح کردند که برای مدیران فرهنگی بسیار مفید است. یکی از این نکات این بود که به مدیران فرهنگی فرمودند شما کمک کنید که فعالیت‌های فرهنگی هنری در محله‌ها و مناطق تهران و همچنین در مساجد گوناگون شکل بگیرد. تصورتان بر این نباشد حتما یک کار بسیار بزرگی انجام بدهید؛ بلکه با همان ظرفیت‌های موجودی که خودشان دارند کمک کنید یک گام به جلو بروند. به‌طور مثال در مساجد کلاس قرآن برگزار کنید. یک جریان فرهنگی کاملا مردمی از افراد با انگیزه در محله‌های مختلف تهران صورت گرفت.
وی گفت: فعالیت‌های فرهنگی که مقام معظم رهبری فرموده بودند را با کمک مدیران فرهنگی مناطق سامان دادیم و از قبل هم که کانون‌های فرهنگی هنری مساجد را تشکیل داده بودیم، اینها با هم پیوند خورد و یک جریان جدید در سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران شکل گرفت.
واعظی در پایان سخنان خود اظهار داشت: ما در اکثر مناطق تهران در خانه‌های فرهنگی و فرهنگسراها کانون شعر، کانون ادبیات و کانون تئاتر را تشکیل داده بودیم و تمام تلاش ما بر این بود که در محله‌ها و دیگر مناطق تهران این هسته‌های فرهنگی شکل بگیرد؛ چرا که ایده مقام معظم رهبری بسیار خلاقانه بود. در ادامه نیز مجموعه‌ای از فعالیت‌های تولیدی نظیر اولین فعالیت‌ها در حوزه فیلم نامه‌نویسی و تولید کتاب را ساماندهی کردیم.
ثبت دیدگاه