در تازه‌ترین نشست از سلسله نشست‌های «مسأله شهر» مطرح شد؛ نقش محله‌ها در گسترش ارتباطات اجتماعی

تازه‌ترین نشست از سلسله نشست‌های «مسأله شهر؛ گفتگوهای انتقادی مدیریت شهری و علوم‌انسانی در باب شهر» با موضوع «زوال و رونق محله؛ بررسی برنامه توسعه محله شهر تهران: پیامدها و فرایندها»، عصر روز دوشنبه سی‌ام آبان‌ماه به همت پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی حوزه هنری، این نشست با حضور علی پورتقی( پژوهشگر حوزه شهر)، میثم مهدیار(جامعه شناس) و با دبیری سیدفاضل سجادی(پژوهشگر معماری و شهر) عصر روز گذشته در سالن سلمان هراتی برگزار شد.

علی پورتقی در این نشست پس از تشریح موضوع جلسه و معرفی کارشناسان مدعو از سوی سید فاضل سجادی به عنوان دبیر این سلسله‌ نشست‌ها گفت: توجه به مقیاس محله دو خواستگاه دارد که یکی رویکردی جهانی و دیگری  رویکرد داخلی است که در دهه ۴۰ و ۵۰ آغاز شد اما در دهه ۴۰ طرح جامع فرمان‌فرمایان با شکست اجرا شد و نمونه آن هم در سال‌های گذشته انجام شده است.
پورتقی ادامه داد:  هزینه‌های بالای شهر و مدیریت درست و رضایت‌مندی مردم شهر در مدیریت اهمیت دارد که این موضوع در محله‌ها دقیق‌تر مورد بررسی قرار می‌گیرد.
وی افزود: یکی از اولین اسناد تهیه شده در این موضوع توسعه محله‌ای بود که ۱۰ سال پیش با همکاری شهرداری تهران،  وزارت راه و وزارت کشور راه‌اندازی شد تا روندی از پایین به بالا داشته باشیم. این در حالی است که بسیاری از اسناد تهیه شده در این مسئله نگاه از بالا به پایین بوده و برنامه ریزی‌ها متناسب با آن انجام می‌شد. اما نکته مهم حضور موثر مردم در مدیریت شهری است که باید بر اساس سندهایی از پایین به بالا تنظیم و پیشروی کند.
پورتقی در ادامه گفت: برای توسعه محلات باید تحقیق و بررسی های دقیق در ابعاد گوناگون از جمله مطالعات بیرونی و پرسشنامه‌هایی از مردم هر محله صورت گیرد. برای پرهیز از غلبه نگاه متخصصین بر طرح‌های در نظر گرفته شده نیز باید همه جوانب میدانی و مردمی هم در تصمیم‌گیری به کار گرفته شود.
وی افزود: تلاش‌های گفته شده در نهایت ما را به مجموعه‌ای از مسائل و ظرفیت‌هایی می‌رساند که به مدیریت و برنامه‌ریزی مناسب برای هر محله کمک می‌کند. بیش از ۱۷۰ سند و برنامه توسعه برای این منظور تهیه شد که بر اساس آن می‌بایست طیفی از اقدامات انجام می‌شد تا به اهداف مورد نظر در این حوزه دست پیدا کنیم.
وی افزود: شهرداری‌ بر اساس اسناد تهیه شده بودجه‌هایی را تخصیص داد تا پروژه‌های تعریف شده برای هر محله به بهره‌برداری برسد و در نهایت اسناد تهیه شده جایگزین برنامه‌های پیشین شد که نتایج خوبی را نسبت به قبل از آن داشت.
پورتقی در پایان گفت: اگر می‌خواهیم فعالیتی موثر داشته باشیم باید برنامه‌ریزی عملیاتی کنیم تا مدیریت درستی در شهر و محلات داشته باشیم.

*تکرار پذیر بودن روابط، یک محل را به محله‌ای مشخص تبدیل می‌کند
میثم مهدیار، پژوهشگر حوزۀ جامعه‌شناسی در ادامه نشست گفت: شکل‌گیری ارتباطات متراکم در هر محله، آن را تبدیل به یک محله می‌کند. در هر کلان‌شهر آنچه اهمیت دارد سرعت است که مانع از ارتباطات گرم و عمیق و پایدار می‌شود. مسئله سرعت در تمامی موارد زندگی اجتماعی خود را نشان می‌دهد و روی همه آنها تاثیر می‌گذارد و آسیب‌های اجتماعی بسیاری دارد. به این ترتیب محله، فضای مقاومتی برابر سرعت شهر ایجاد می‌کند و یک فضای انباشتی از ارتباطات را به وجود می‌آورد.

مهدیار با بیان اینکه هر چیزی کمک کند تا کثرت روابط ایجاد شود، مطلوب یک محله است، گفت: در تعاریف اولیه، یک محله، مدرسه است چرا که به تنهایی نقش یک کانون اجتماعی را بازی می‌کند و موقعیتی گعده‌ای برای والدین دانش‌آموزان ایجاد می‌کند، مانند زمانی پیش از تعطیلی مدارس که خانواده‌ها در انتظار خروج فرزندانشان از مدرسه می‌شوند.
وی افزود: در سندی که در مورد این مسأله طراحی شده است چند بار به کانون‌های محلی اشاره شده است که از جمله آن می‌توان به خرده‌فروشی‌ها توجه داشت.
مهدیار با تاکید بر اینکه باید دغدغه‌های گوناگون برای اجتماع خانواده‌ها را بیابیم و روی آنها کار کنیم، گفت: تکرارپذیر بودن روابط، یک محل را به محله‌ای مشخص تبدیل می‌کند که از نیازهای آن امکان ماندگاری و سکونت چند ساله خانواده‌ها در آن محل است. شورای‌های عالی شهرداری‌ها می‌توانند در کلان شهرها به این نکات توجه و برای تحقق آن تلاش کنند.
حافظه تاریخی مشترک میان اهالی یک محل به آن محله هویت می‌دهد و همین امر به تعمیق روابط خانواده‌ها با هم منجر می‌شود.
وی در پایان گفت: المان‌های اطراف هر محله و یافتن یک نقطه قوت مهم بهمراه تلاش و فعالیت و تمرکز روی آن به تقویت روابط در محله‌ها کمک می‌کند و یک محله مهم و پویا را می‌سازد.