تاریخ فلسفه از حیث رابطه با هنر و سیاست

دکتر سفیدخوش در اختتامیه مدرسه تابستانه درنگ: سیاست زیبایی شناسانه، بهترین سبک حکومت است .

در مراسم اختتامیه مدرسه تابستانه هنر و علوم انسانی “درنگ” دکتر میثم سفیدخوش (عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی) به ایراد سخنرانی پرداختند. موضوع سخنرانی ایشان ارتباط هنر و سیاست بود که در زیر گزارش مختصری از آن آمده است.

دکتر میثم سفید خوش در رابطه با نقدی بر تاریخ فلسفه از حیث رابطه با هنر و سیاست به سخنرانی پرداختند. ایشان با بیان اینکه موقعیت فیلسوف در تاریخ  در شرایط پر خطری ایستادن، پرسه زدن تماشا کردن و آینده نگریستن است ادامه داد؛ اولین کسی که خودش را فیلسوف نامید فیثاغورس بود. تئورین : به معنای تماشا کردن که تئوری هم از آن امده و ترجمه اش هم نظریه است که خیلی درست ترجمه شد. تماشا کردن در یک موقعیت پر خطر. فیلسوف بین موقعیت سنت و مدرنیته ایستاده در موقعیت خطیری است. هر کجا که خطری در کار باشد آنجا لحظه ی حساس سیاست است. در شرایط خطر باید فرار کرد. وقتی که شما در یک موقعیت امن باشید اما در برابرتان موقعیت خطر باشد، احساس والایی می‌کنید. مثلا به دیدار آبشار بزرگی بروید ولی جای امن ناظر به خطر باشید.

این استاد فلسفه ادامه داد: پشت تمام منازعات دینی یک امر سیاسی نهفته است. نه دعوای سیاسی روز بلکه به معنای اینکه چه رویکردی می‌تواند بهتر شهر را مدیریت کند.مسئله ی شیوه ی درست به سامان کردن شهر دامن گیرتاریخ تفکرشده است.

سفید خوش بیان کرد :نقدی برتاریخ فلسفه از حیث رابطه با هنروسیاست را بیان می‌کنم. بحران بر سر ۱) :ادراک زیبایی « آنچه که فلسفه ی یونانی را شکل داد» ۲): تبدیل مفهوم ادراک شاعرانه ی زیبایی به ادراک فلسفی. سه: زیبایی زدایی نظریه حقیقت درفلسفه

این مدرس حوزه ی فلسفه افزود: کاررساله ی بزم افلاطون، وحدت بخشیدن به کثرات است. همه ی ما در سطح زندگی  گرفتار طبیعت و زخیم بودن امر حسی هستیم و جز نوعی جذبه امکان فراروی را برای ما فراهم نمی‌کند. در زیبایی جذبی وجود دارد که در ساده ترین شکل مثل توجه به  شخص زیباست . توجه به معشوق ما را به افراد زیبای دیگر سوق می‌دهددو این‌گونه کاشف جهان اجتماع اولیه می‌شود، بعد متوجه می‌شوم که خلقیات هم زیبا هستند و بعد به زیبایی قوانین و شهرمی‌رسیم.

سفیدخوش اضافه کرد: کثرت در زیبایی داریم. چه چیز باعث می‌شود به همه بگویی زیبا؟ کثرت در زیبایی برای زندگی مدنی سخت خطرناک است و به آشوب می‌کشاند. اینجاست که افلاطون نظریه ی ایده ها را مطرح می‌کند. زیبایی یک امرجوهری است که باعث می‌شود کثرات زیبا در یک وحدتی مرتبط شوند. کل فلسفه ی افلاطون تنظیم روابط انسان ها بر اساس وحدت زیبایی شناسی است. آن نهایی‌ترین مفهوم که جهان انسانی را به جهان مدنی (شهری در برابر روستا ) تبدیل کند. (شهر دارای توان تربیت انسان است ، کار روزمره رابه بردگان بسپریم و فراغت کسب کنیم )

این استادیار دانشگاه در ادامه بیان کرد: افلاطون فیلسوف را رهبر جامعه می‌داند، نه مسئول دستیابی به حقیقت. هزار سال طول کشید که فلسفه، کانون سیاسی خودش را از دست بدهد. شاگرد افلاطون ارسطو اندیشه‌های سیاسی خودش را در گفتارپردازی (رتوریک ) که در مورد شعر وخطابه است، حرفهایی از سیاست می‌زند. ارسطو بیان می‌کند که انسان هایی که در شهر راه می‌روند و نیاز به رهبر دارند با انسان ایده آل آرمانی فاصله‌های زیاد دارند، پس باید سراغ انسان واقعی رفت؛ او کسی است که در کنش‌ها نه باعقل جلو بلکه با عواطف جلو می‌رود. فلسفه بنا بر تعبیر منطقی به دنبال ساکت کردن احوالات عاطفی است تا عقل آزاد شود و در محاسبه ،تصمیم درست لحاظ شود.

وی افزود؛ ارسطو یک تنفسگاهی برای انسان واقعی در رتوریک باز کرد. چه شد که این تنفسگاه محدود تر شد؟ باید رواقی گری و سنت نو افلاطونی وکوچ آن به تمدن اسلامی را شناخت. از نتیجه ی این حرکات طولانی مدت تاریخی می‌خواهم نتیجه ای را نشان بدهم که آرام آرام، سنتی ازتفکر فلسفی برجامعه ی ما حاکم شد،آن مثل همه‌ی سنت‌های قبلی به فکر سامان دادن به شهر هست اما نه با کانون قرار دادن زیبایی بلکه با مفهوم «وجود »، که در فلسفه یونان حاشیه است. چه شد که فلسفه به فلسفه ی وجود و عوارض وجودی آن تحلیل شد . مسئله ی افلاطون تربیت انسان در شهراست.

سفیدخوش اضافه کرد: برنامه ی فیلسوف در سنت ما زیبایی شناختی نیست. خیال که مادر زیبایی است را در قوه ی حیوانی قرار داده است. اگر کنترل کنیم قوه را می‌توان استفاده کرد. نتیجه اش هر چه تمثل عاطفه باشیم از انسانیت به دوریم. من نوعی نگرانی از له شدن عاطفه ی انسان زیر پای چکمه های منطق دارم .

ایشان در ادامه بیان کرد: کسی که در قله‌ی خطیرایستاده دو سبک را برای سیاست ورزی می‌تواند انتخاب کند: یکی  سیاست غیرزیبایی شناسانه ؛سخن خشن ، گوشمالی ، ثروت. چون می خواهد اصلا خطا نذاشته باشد. راه دوم سیاست زیبایی شناختی؛ شما لاجرم نوعی حرکات نرم طبقات را به رسمیت می‌شناسید .ترس و شجاعت به راحتی در کنار هم قرار می‌گیرد. هنرمند نباید در خدمت سیاست باشد. مناسبت زیبایی و حقیقت هم از بین می‌رود دیالکتیک زیبابی و حقیقت داریم،هم تقابل دارند و هم همگرایی.

وی در پایان گفت: بحران ایران معاصر این است که خیال پیروفرتوتی دارد و این من را نگران می‌کند.ما داریم هنر را از دست می‌دهیم واین رستگاری بخش نیست.هیچ تمدنی نیست که رشد کرده باشد مگر با رشد مساوی خیال و عقل. هنر نباید از فلسفه جدا باشد باید مستقل باشد.