به همت پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی؛ چهارمین جستار از سلسله جستارهایی در “بازار رسانه”، سه‌شنبه، شانزدهم اسفندماه برگزار شد.
چهارمین جلسه از سلسله جستارهای «بازار رسانه» با موضوع «تنظیم‌گری زیرساخت‌های انتشار محتوا بر بستر وی‌او‌دی» در پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی حوزه هنری برگزار شد. این جلسه با دبیری آرین طاهری و با حضور دکتر ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر پیشین شورای عالی فضای مجازی برگزار شد.
ابوالحسن فیروزآبادی در ابتدای نشست یکی از پرمصرف‌ترین موضوع‌ها در فضای مجازی و شبکه‌های ارتباطی دنیا را وی‌او‌دی‌ها دانست و در ادامه افزود: ترافیک‌های مالتی‌مدیایی حدود ۷۰% ترافیک کشورهای توسعه یافته را تشکیل می‌دهد و بخش عمده این ترافیک مربوط به وی‌او‌دی‌هاست. از مهمترین نکاتی که در مورد وی‌او‌دی مطرح است و باید به آن توجه کرد این است که آیا ضریب تاثیر اجتماعی آن هم متناسب با پهنای باند مصرفی است و اینکه وی‌او‌دی‌ها چه نقشی در حوزۀ سیاسی، اجتماعی و اقتصادی چه در سطح اقتصاد دیجیتال و چه در سطح اقتصاد کلان فضای مجازی دارند.
فیروزآبادی دبیر پیشین شورای عالی فضای مجازی گفت: برای درک بهتر این مطلب، باید مقایسه‌ای انجام بدهیم و آن اینکه ما در مقابل وی‌او‌دی‌ها که در حقیقت پخش برنامه‌های حرفه‌ای را به عهده دارند، پلتفرم‌های UGC (محتوای تولید شده توسط کاربر) را داریم که بزرگترین پلتفرم UGC، یوتیوب است و در حوزه وی‌او‌دی نتفیلیکس است ( نتفیلیکس ۱۵۰ میلیون کاربر و یوتیوب یک و نیم میلیارد کاربر دارد). اقتصادی که این دو پلتفرم می‌سازند، یک بخش آن اقتصاد زنجیره ارزش برای تولید است که به آن اقتصاد زنجیره عرضه می‌گویند. در این بحث باید این موضوع را مد نظر قرار دهیم که در مورد چه اقتصادی صحبت می‌کنیم. این اقتصاد زیرساخت‌های بزرگی می‌خواهد و به همین دلیل است که نتوانسته در دنیا به جایگاه واقعی خود برسد. زیرا زیرساخت‌هایی که برای این کار نیاز است، بسیار گران‌قیمت هستند.
فیروزآبادی در خصوص جایگاه ایران در حوزۀ وی‌او‌دی، بیان کرد: ایران در حوزه وی‌او‌دی کشور پیشرفته‌ای نیست و بیش از آن که به فکر توسعه وی‌او‌دی در کشور باشیم به فکر درگیری در رابطه با آن هستیم.
وی در ادامه گفت: در حوزه تنظیم‌گری، نگاه ما یک نگاه تنظیم‌گری محتوا است تا تنظیم‌گری بازار. سرمایه‌گذاری در این حوزه‌ها باید در زیر ساخت شبکه ملی صورت بگیرد و همچنین در تولید برنامه‌ها نیاز به استودیوهای مناسب، پردازش‌گرهای مناسب، ماشین‌های مناسب و تکنولوژی ساخت در رابطه با تهیه فیلم‌ها و برنامه‌های وی‌او‌دی است. در ایران چنین زنجیره‌ای شکل نگرفته است. در واقع ویژگی زنجیره این است که ما بتوایم در آن، ادغام عمودی و افقی داشته باشیم. شرکت‌هایی که دراین حوزه به عنوان متصدی عمل می‌کنند شامل اپراتور، تولیدکننده و توزیع‌کننده هستند. در واقع در کشور ما تاکنون بازار مناسب، اقتصاد مناسب و زنجیره مناسب تعریف نشده است. صنعت وی‌او‌دی صنعت گرانی است و به این دلیل، یوتیوب می‌تواند یک و نیم میلیارد کاربر داشته باشد و در مقابل نتفلیکس ۱۵۰ میلیون کاربر. با وجود اینکه نتفلیکس سریال‌ها و فیلم‌های جذاب و حرفه‌ای تهیه می‌کند در رقابت با یوتیوب عقب می‌ماند.
ابوالحسن فیروزآبادی در پاسخ به این سوال که چرا نتفلیکس در رقابت با UGC که نه تکنیک دارد و نه حرفه‌ای است نمی تواند مخاطب جذب کند، گفت: به دلیل گرانی آن است. در کشور ما، این پدیده علاوه بر گرانی فاقد سیاست‌های مناسب هم است. از مهمترین موضوعاتی که در مرکز ملی فضای مجازی مورد بحث قرار گرفت و آخرین مصوبه شورای عالی به این موضوع اختصاص داشت، این بود که در این زنجیره چه کسانی می‌خواهند حضور داشته باشند. البته راهکارهایی وجود دارد. ابتدا باید زنجیره طراحی شود چون بازار و کشش بازار وجود دارد، ولی زیر ساخت و مدل اقتصادی وجود ندارد. همین تعداد وی‌او‌دی که در کشور وجود دارد از طریق سریال‌سازی میزان درآمدی که توانسته است به دست آورد و به واسطه آن درآمد اقتصادی‌ای که توانسته است شکل دهد، به مراتب از سریال‌سازی دولتی بزرگ‌تر است و در ادامه توان این را داشته است که رونقی هم در حوزه تولید سریال و بعضی از محصولات داشته باشد.
فیروزآبادی با اشاره به مدل “پایپ” توضیح کاملی از این مدل ارائه کرد و گفت: کشورهای خارجی برای اینکه شبکه‌های ارتباطی توسعه یافته ایجاد کنند، مدلی را طرحی کردند به نام «پایپ» به معنای لوله. به بیان ساده‌تر، دو کاربر را از طریق این لوله به هم وصل می‌کنند. در واقع یک مدل درآمدی مشخص است.
برای درک بهتر این موضوع توضیح کامل‌تری می دهم. کشورهای خارجی در تمام دنیا یک مدلی را طراحی کردند به نام مدل اپراتوری، اگر شما تاریخچه آن را مطالعه کنید، متوجه خواهید شد ایجاد ارتباط و خدمات ارتباطاتی در کشورها به دست دولت‌ها بوده است و بعدها بحث خصوصی‌سازی مطرح شد و در ادامه بعد از خصوصی‌سازی، فرم اپراتوری مطرح شد. در این فرم دولت آورده‌اش طیف فرکانس بود و همچنین فراهم‌کردن بستر حکومتی مناسب که این شرکت‌ها بتوانند کسب و کار را شروع کنند و در مقابل ارائه این خدمات با آنها شریک می‌شد، شریکی که درصدی از درآمد را برداشت می‌کرد. این مدل را در دنیا پیاده کردند که یک مدل درآمدی مشخص شد. این مدل به “پایپ” یعنی لوله نام‌گذاری شد و در ادامه بقیه مراحل را به عهده کشورها گذاشتند اما در کشور ما فقط پایپ پیاده شد.
فیروزآبادی در پایان نشست با اشاره به اینکه در کشور ما صنعت وی‌او‌دی، صنعت تولید محتوا و سایر صنایع حوزه محتوایی بر محور مدل “پایپ” شکل می‌گیرد، گفت: در حالی که قرار نبود این مدل شکل‌دهندۀ زنجیره ارزش حوزه محتوا شود. شرکت‌های فعال در این حوزه مانند فیلیمو، آسیا‌تک و نماوا به اپراتورهای fcp (ارایه سرویس‌های اینترنتی و ارتباطی ثابت) و یا پایپ وصل هستند. به همین دلیل این شرکت‌ها در حوزه بحث‌های هنری و محتوایی زیاد موفق عمل نکردند. به بیان ساده‌تر، این شرکت‌ها در حوزه‌های محتوایی تولید محتوا کرده و از بهترین نویسنده‌ها، کارگردان‌ها و بازیگران استفاده کردند، ولی در نهایت یک تکنوکراسی از نوع اپراتوری را شاهد هستیم که در حوزه صنعت محتوا و اقتصاد محتوا وجود دارد. ما در مرکز ملی فضای مجازی در خصوص اقتصاد وی‌او‌دی که حول محور پایپ است تلاش‌های فراوانی داشتیم که این تلاش‌ها به نتیجه‌ای نرسید. دنیا به سمت مدل اپراتوری حرکت کرده است و کشور ما همچنان در مدل پایپ به سر می‌برد. به بیان ساده‌تر اپراتور ثابت و موبایل در هم ادغام شده است. اما کشور ما برخلاف دنیا عمل کرده است و اپراتور ثابت و موبایل را از هم جدا کرده است. در نتیجه اپراتور ثابت که مالک شرکت موبایل است فقیر مانده و اپراتور موبایل پولدار شده است. به توضیح دقیق‌تر اپراتورهای ارتباطی نمی‌توانند یک مدل اقتصادی و مدل کسب‌و‌کار در زنجیره تولید و توزیع محتوا طراحی و پیاده‌سازی کنند.
ثبت دیدگاه