کتاب “تجسم حماسه”به بازار نشر آمد

…هنرمندان بسیار هریک به شیوه و سیاقی و از دریچه و چشم­اندازی ماجرا را روایت کردند؛ اما درعین­حال هنر اصیل انقلاب، آنگاه متولد می­شود که هنرمند، در تمنای یگانگی با اقیانوس حادثه و گم­شدن در سیلاب واقعه و فنا در بحر انقلاب، از ورطۀ «حدیث نفس» درگذشته و همچون شاهدی صدّیق، در تماشاگه تاریخ بر گوهر انقلاب «شهادت» دهد.

مفهوم «شهادت»، را شاید بتوان مهمترین کلیدواژه برای درک هنر انقلاب دانست. شهادت، در فرهنگ اسلامی و ایرانی تعبیری است با معانی تودرتو و با تداعی چندپهلو. از سویی به شهود قلبی و دیدار جان دلالت دارد و در سنت عرفانی، به­معنی رؤیت حضوری حقیقت به چشم دل است که در گرو رفع حجابهای ظلمانی و نورانی است. این «شهودِ» حق البته خود در پرتو «اشراقِ» حق ممکن است؛ شرط آنکه سالک به دیدار مولا نائل شود، تابش تجلی مولاست بر او. پس این شهود، نه دست­آورد کوشش خودبنیاد انسان، که ره­آورد عنایت حق است بر او و البته سهم انسان سالک آن است که به راستی و صدق و صفا، پذیرای پرتو نور قدس بوده و نسبت بدان در مقام انفتاح و گشایش باشد. این «فتحِ» قلبی، خود هم شرط «شهادت» و هم نتیجۀ آن است.

از سوی دیگر، شهادت همان حدّ نهایی جانبازی در راه خدا بوده و «شهید» نامی است برای کشتگان راه حق که مظلومانه جان داده­اند و خون ایشان گواه حقانیت ایشان و تباهی دشمنان ایشان است. شهید، حقیقت را با خون خود و سیمای خود و داستان زندگی و مرگ خود، به تصویر آورده و صورتی برای امر مقدسِ بی­صورت می­گردد. حیات و مرگ شهید، داستانی می­آفریند که در پرتو آن، مردمان نزاع حق و باطل و نیکی و بدی را با جان و دل و تن خویش لمس می­کنند. پس شهید درعین­حال که تن خویش را از مسیر قربانی­کردن تعالی بخشیده و چون روحی جاودانه می­سازد، روح حقیقت را پیکر بخشیده و در کالبد داستان مبارزه و شهادت خویش مجسم می­کند و بدین ترتیب، پلی می­گردد میان امر بی­زمان و بی­صورت ­و امر زمان­مند و صورت­مند؛ میان حیات ابدی و حیات روزمره؛ میان آرمان و واقعیت.

شهادت، به هردو معنا جان­مایۀ هنر انقلاب است. شهادت به معنی شهود، «روش» و شیوۀ هنرمند انقلاب است در مواجهۀ با پدیده­ها؛ و شهادت به معنی جانبازی در راه حق، مهمترین «موضوع» یا پدیده­ای است که هنرمند انقلاب آن را می­نگرد و روایت می­کند. هنرمند انقلاب در پرتو مواجهه با شهید و شهادت، آنهم به شیوۀ شهود و شهادت، جهانی می­آفریند که در آن سایر پدیدارها پیرامون حقیقت شهادت، پیدا می­شوند و رنگ می­یابند و شکل می­پذیرند. پس شهادت هم روش و رویکرد هنر انقلاب است و هم موضوع آن.

سیدحسین شهرستانی، مدیر گروه حکمت هنر پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی

خرید اینترنتی از طریق سایت و فروشگاه های سوره مهر: www.sooremehr.ir