نشست رونمایی از کتاب “نگاهی به فتوژورنالیسم جنگ تحمیلی”

به گزارش روابط عمومی پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی در این نشست، دکتر محمدرضا شریف زاده، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد تهران، دکتر پژمان دادخواه عکاس و پژوهشگر به همراه نازلی عباسی اهوازی عکاس، پژوهشگر و مؤلف کتاب “نگاهی به فتوژورنالیسم جنگ تحمیلی” به گفتگو پیرامون “عکاسی و عکاسان جنگ تحمیلی” پرداختند.

نازلی عباسی اهوازی عکاس، پژوهشگر و مؤلف کتاب “نگاهی به فتوژورنالیسم جنگ تحمیلی” در ابتدای نشست در پاسخ به چرایی انتخاب این موضوع برای نگارش کتاب پاسخ داد: من متولد خوزستان هستم. فضای جنگ را از سنین کودکی و از نزدیک لمس کرده‌ام، همیشه جنگ یکی از دغدغه‌های ذهنی‌ام بوده است تا اینکه در جوانی با مدیای عکاسی آشنا شدم  و در ذهنم پیوندی بین عکاسی و جنگ شکل گرفت  و علاقمندی‌ام به  عکاسی جنگ  از اینجا شروع شد. از آن جهت که تا حدودی با فاکتور‌های یک عکس خوب آشنا بودم برایم جذاب بود که یک عکاس جنگ چگونه در میدان نبرد و در مواجهه با مرگ، بحث زیبایی‌شناسی و عناصر مهم در ثبت یک عکس خوب را رعایت کرده است، طرح این سؤال انگیزه‌ای شد تا پایان‌نامه مقطع ارشد خود را با این موضوع آغاز کنم و در نهایت با نظارت دکتر محمدرضا شریف زاده این طرح پژوهشی را تبدیل به کتاب کنم.

عباسی در ادامه با اشاره به کمبود منابع پژوهشی در حوزۀ عکاسی جنگ افزود: برای جمع‌آوری داده با توجه به اینکه به جز کتاب شهید جان‌بزرگی، اثر تألیفی دیگری در رابطه با عکاسی جنگ تحمیلی وجود نداشت، تصمیم گرفته شد تا در این پژوهش در کنار منابع کتابخانه ای و اسنادی، از مطالعات میدانی و تجربۀ زیستۀ عکاسان جنگ نیز بهره ببریم، بخش عمده‌ای از این کتاب اختصاص دارد به بازتاب تصویری چند عملیات شاخص دفاع مقدس در روزنامه های کثیرالانتشار کیهان و اطلاعات.

دکتر پژمان دادخواه عکاس و پژوهشگر در ادامۀ نشست بیان کرد: دورۀ دفاع مقدس مقطع مهمی از تاریخ کشور ماست و اگر نگاهی به تاریخ عکاسی در ایران داشته باشیم، می‌بینیم که عکاسی جنگ جزء مهمی از تاریخ  عکس و عکاسی است. دادخواه در ادامه افزود: بخش اعظمی از آثار هنری در تمدن ایرانی اسلامی با مقولۀ معنویت و امر قدسی گره خورده است و آثار هنر انقلاب و دفاع مقدس در مقوله‌های مختلف از این امر مستثنی نیست  و این بینش و مفاهیم معنوی و تعهد هنرمندانه در عکاسی جنگ نیز تجلی یافته است.

دکتر محمدرضا شریف زاده عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد تهران در ادامه نشست گفت: در سال ۲۰۱۹ دانشگاه آکسفورد یک تئوری زیباشناسی در آثار عکاسی معاصر را مطرح کرد بر مبنای سه اصل: ایدئولوژی، سنت و دین. بر این اساس در کشور ما در حدود چندین دهه بر اساس همین سه گام اثر هنری تولید شده است و یکی از مهمترین ویژگی‌های عکاسی دفاع مقدس ایدئولوژی، دین و فرهنگ است، همانطور که در کتاب فتوژورنالیسم جنگ تحمیلی آمده است یک عده با عنوان عکاس به شکل خودآموخته  به میدان جنگ رفته اند برای دفاع از وطن، در هیچ کجای دنیا عکاس جنگ با یک لنز نرمال ۵۰mm که مستلزم حضور او در چند قدمی سوژه است عکاسی نمی‌کند و این یعنی رشادت و از خودگذشتگی و در هنر، یک تفکر معتبر است.

دکتر شریف‌زاده در ادامه افزود: طی سال‌های اخیر  تعدادی از این بزرگان مغفول مانده‌اند. دنیا باید بفهمد که در مفهوم عکاسی جنگ، عکاسان ایران آثاری را خلق کرده‌اند که در هیچ کجای دنیا همانند ندارد، تصاویری که ما هیجان لحظه را احساس می‌کنیم. وی در ادامه گفت: جای تأسف دارد زمانی که به آرشیو دفاع مقدس رجوع می‌کنیم شاهد از بین رفتن این آثار هستیم نسلی که در سال های جنگ حضور نداشته است چگونه باید با مفهوم دفاع مقدس، جنگ تحمیلی و رشادت آشنا شود؟ نسلی که جستجوگر نیست و آنچه را که فضای سیاسی، فرهنگیِ بستر شبکه های اجتماعی به او القا می‌شود را می‌پذیرد.

دکتر شریف‌زاده در پاسخ به این سؤال که عکاسی جنگ تا چه اندازه در ارتقاء فتوژورنالیسم مؤثر بوده است گفت: برخی از عکاسان جنگ بعد از دورۀ دفاع مقدس به تحصیلات آکادمیک روی آوردند و چندین سال بعد تعدادی از اساتید دانشگاه در حوزۀ عکاسی از  همین افراد بودند و نسل بعدی که علاقمند به هنر عکاسی بود، تکنیک و مفاهیم نظری را در مکتب عکاسان جنگ آموخت.

وی در ادامه صحبت خود گفت: در مجموعۀ داستان‌های رمز عرفانی شیخ اشراق داستانی هست با عنوان “عقل سرخ” جمله‌ای در این داستان هست که دربارۀ تولد صحبت می‌کند با این مضمون: ” چون مدتی بر این برآمد قدری چشم من باز گشوند، بدان قدر چشم می نگریستم، چیزها می‌دیدم که دیگر ندیده بودم و آن عجب می‌داشتم تا هر روز بتدریج قدری چشم من زیادت باز می‌کردند و من چیزها می‌دیدم که در آن شگفت می‌ماندم.” راوی داستان از تولد تا مسیر آگاهی‌بخشی و دانایی را نقل می‌کند، عکاسان ما بسیار شبیه به این مدخل ورودی داستان عقل سرخ اشراق هستند. نه تنها در جنگ عکاسی، فیلمبرداری و کارگردانی را آموختند بلکه نگاهشان به جهان هستی نیز تغییر کرد، آنچه که این نسل را غیر تکرار می‌کند. به نظر می‌رسد هنری که با محوریت دین و اعتقاد معنوی پدید آمده است، بخش آگاهی آن قابل آموزش نیست.

نازلی عباسی در پایان نشست و در جمع‌بندی صحبت  خود گفت: عکاس جنگ بودن بسیار سخت است و اثرات روحی و جسمی آن تا همیشه هست و در ذهن آنها ماندگار است. تنها انتظاری که می‌شود داشت، این است که قدردان این مردان بزرگ باشیم. این کتاب بازتاب کوچکی از عکاسی جنگ است. امیدواریم در آینده پژوهش های بیشتری در این حوزه انجام شود.

https://www.aparat.com/user/dashboard/video_stat/videohash/nwf5N/tty/16