نمایش مستند «بانو»

سیزدهمین محفل عصرنشینی دیدار با نمایش مستند «بانو» و با حضور محمد حبیبی منصور، کارگردان و نویسنده اثر، دوشنبه ۱۱ آذرماه در پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی، برگزار شد.

مستند «بانو»  ، در ۸۲ دقیقه با بیانی گرم و صمیمی، روایت‌گر زندگی پرفراز و نشیب «عصمت احمدیان»، مادر شهیدان فرجوانی و از زنان تاثیرگذار اهواز است. بانویی که ضمن حضور جدی خودش و نقش‌آفرینی فرزندان و همسرش در دوران جنگ، فعالیت‌های گسترده‌ای را در حوزه کارآفرینی، خدمات اجتماعی و اقتصادی در دوران پس از جنگ نیز دنبال کرده‌است.

در این نشست پس از نمایش مستند، مریم مومن‌زاده _مجری جلسه_، ضمن تشکر از بازنمایی به‌دور از کلیشه و ایده‌آل‌سازی‌های رایج از زن انقلابی گفت: این اتفاق خوبی است که امثال این مستند آغازگر ارائه تصاویرِ دست‌یافتی و نزدیک به واقعیت باشند و تصویر زن ایده‌آلی که در تمام وجوه زندگی کنشگر و کامل است و امکان تحقق ندارد کنار گذاشته شود. همچنین او تغییر سبک روایتگری در این مستند سینمایی را مورد سوال قرار داد.

عطیه ایزدخواه نیز با اشاره به تاثیرگذاری عاطفی اینگونه آثار که با گذشته تاریخی پیوند خورده‌اندو تشکر از میزان صمیمیت و نشاط اثر، گفت: مشکل این مستند روایت است، هیچ الگوی خاصی برای نوع روایت ارائه نشده، در واقع با دریای بزرگی مواجه هستیم به عمق یک سانتی‌متر.

همچنین وی در ادامه نشست در گفتگو با کارگردان افزود: ارائه این سوژه با این ساختار، به عنوان سبک‌زندگی در شرایط فعلی، مناسب نیست. و باید هدفمند‌تر و فرم‌مندتر ارائه شود.

سلیمه طرح‌زاده از دیگران حاضران بود که، ضمن تقدیر از پایان‌بندی امیدبخش فیلم و نمایش وجوه مثبت و منفی سوژه، وجود پایان‌بندی‌های مکرر را موجب آزار مخاطب مطرح کرد.

علیرضا بلیغ نیز، با تاکید بر ظرفیت سوژه در ایجاد جذابیت و روایتگری گفت: جهت حل مسئله روایتگری و نسبت نریتور و سوژه می‌توان از روایت سوم شخص برای نریتور استفاده کرد، یا وجوه معنا بخش، تحلیلی و حدیث نفس‌ها به صورت نریشن ارائه شود. همچنین وی اضافه کرد: اگر بخواهیم در عرصه سینما به موفقیت برسیم باید همچون شهید آوینی فرم خاص روایت مان را ارائه کنیم که در صورت ظرفیت به یک مکتب تبدیل شود.

مهدی متولیان از دیگر حاضران در این نشست بود که ضمن طرح مثال‌هایی، فیلم را از نظر روایی و بصری گسسته دانست و گفت: تغییر روایت‌هایی که در اثر احساس می‌شود به جهت تغییر لحن است که باید در متن یکدست شود. این پرتره نیاز دارد که به روایت سینمایی و مستند داستانی نزدیک شود و باید فرم مناسب محتوا ایجاد شود.

همچنین وی افزود: اگر مسئله ما انقلاب اسلامی، امر به معروف و نگاه آرمانی به ساخت جامعه اسلامی است، باید از نظر فرمی کاری را تولید کنیم که مخاطب غیر انقلابی هم برای دیدن آن مشتاق باشد.

بهراد جارالهی نیز از نظر زیبایی بصری و استفاده از ابزارهای هنری مستند بانو را مورد سوال قرار داد و گفت: شاید منظور از آیه قرآنی که «پیامبر را امر می‌کند که مردم را به غیر زبان به دین دعوت کند» به این معنا باشد که، باید ظرف ارسال پیام ما تغییر کند و از تصویر درست و بجا استفاده کنیم.

همچنین فاطمه دلاوری ضمن تشکر از مستندگرم، سرزنده و شاداب «بانو» خطاب به سازنده اثر گفت: از سویی شما مخاطب اثر را مخاطب توحیدی معرفی می‌کنید و سوی دیگر به محض استفاده از پرسپکتیو و اشاره به سبک‌زندگی، تکثر را به رسمیت می‌شناسید و از نگاه توحیدی خارج می‌شوید. به نظرم این تناقض منجر به ایراد اثر شده‌است.

همچنین وی در تبیین نکات مثبت اثر به برجسته شدن واره –تعاونی‌های سنتی زنان-، نمایش ویژگی خاص نگاه زنانه و اخلاق مراقبتی در مسائل اجتماعی و شیوه امر به معروف و نهی از منکر بر مبنای مقاله شهید مطهری، در این مستند اشاره کرد.

محمد حبیبی منصور در پاسخ به نکات مطرح شده گفت: برای ما مسئله مخاطب و دیده شدن اثر مهم بود، اثری که موضوع آن به شدت کلیشه شده، برای این هدف بهترین قالب را پیدا کردیم ولی درگیر فرم نبودیم. به نظرم موضوع،  ساختار را تعیین می‌کند و فرم و تکنیک در خدمت انتقال پیام است.

در پاسخ به نقدهایی که مطرح شد، حبیبی افزود: استراتژی تبلیغ دینی، دعوت به دین به غیر زبان است که خدا به پیامبر فرموده. فضای رسانه‌ای ما مورد اقبال نیست چون همیشه روایت دانای کل و نگاه از بالا به پایین است ولی بی‌بی‌سی با اینکه مخاطب را فریب می‌دهد ولی چون محترمانه با مخاطب برخورد می‌کند مورد استقبال قرار می‌گیرد. بنابراین در فیلم‌سازی نمایش سبک‌زندگی و ارائه قهرمان‌های‌ دست‌یافتنی در بسته‌بندی مناسب برای ما مسئله مهمی است. این برای من جذاب است که درخواست اکران فیلم توسط سازمان‌های مردم نهاد خارج از ایران مطرح شده و و ما می‌توانیم در یک موضوع کلیشه شده، پیام خودمان را به خارج از ایران منتقل کنیم.