ششمین نشست از سلسله نشست‌های « مزاج و معماری » با عنوان « مزاج مکانِ خانه و مدرسه» با سخنرانی دکتر مهدی حمزهنژاد (عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت) در پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی برگزار شد.
ششمین نشست از سلسله نشست‌های « مزاج و معماری » با عنوان « مزاج مکانِ خانه و مدرسه» با سخنرانی دکتر مهدی حمزهنژاد (عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت) در پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی برگزار شد.
حمزه نژاد در این نشست مروری بر دو پژوهش جدید در حوزه مسکن و مدرسه داشت. نخستین پژوهش شیوۀ تنظیم حریم، شخصی‌سازی فضایی برای طبایع مختلف و دیگری با عنوان مدرسه طبایع تلاشی برای ارتقاء یادگیری از طریق تنظیم طبع فضاها با محتوای آموزشی و دانش آموزان و معلمین بود.
حمزه نژاد گفت در قرن معاصر رابطه انسان و محیط، شناخت انسان و ویژگی‌های محیط زندگی او و چگونگی برقراری رابطه میان این دو اهمیت بیشتری پیدا کرده است. خانه و مدرسه دو سیستمی هستند که انسان در دوران شکل‌گیری سرشت، شخصیت و عقلانیت خود بیشترین زمان را در آنجا سپری می‌کند، باید شکل و فرم طراحی معماری به گونه‌ای باشد که جسم و روح انسان را به خوبی پشتیبانی کند و منجر به افزایش سطح کیفیت زندگی انسان گردد.
دکتر حمزه نژاد در ابتدای نشست به تازهگی موضوع مزاج در کشور ایران اشاره کرد، در صورتی که از نظر وی این بحث در فلسفه باستان بسیاری از ملل شرق و غرب یک بحث بدیهی تلقی می‌شده است و موضوع طبایع یک موضوع جدید نیست. او اضافه می کند حتی در دوران قبل و بعد از اسلام در بسیاری از کتب، حتی کتب معماری خیلی پر رنگ به این موضوع پرداخته شده است و نه تنها علوم دینی بلکه حکما، عرفا و فلاسفه بحث های گوناگونی را در این حوزه دنبال کرده اند.
ایشان مبانی بحث خود را بر اساس دیدگاه های دینی، عرفانی، فلسفی آغاز نمود، وبا اشاره به احادیثی از حضرت امیرالمومنین (ع) با مفهوم تنظیم طبع و مزاج برای رسیدن به مُلک انسانی، و تفاوت عنصر نخستینِ سرشت انسان ها بر اساس خاک اشاره کرد که انسان ها به مقدار فاصله خاکشان از هم متفاوت هستند و خاک با امتزاجات مختلف، آدم های مختلف ایجاد می‌کند. همچنین بین خلقیات اجتماعی افراد با ریشه طبایعی آنها ارتباط نزدیکی وجود دارد. وی افزود سهروردی هم عنصر خاک را عنصر پایه و اشرف می‌داند و مبنای سرشت انسان را در خاک می‌داند.
در ادامه حمزه نژاد به طراحی مدارس طبع محور پرداخت و به اهمیت آن در رشد عقلانیت اشاره کرد. وی افزود اگر بخواهیم مدرسه طبع محور طراحی کنیم باید در نظر داشته باشیم چه عقلی را در آن محیط پرورش دهیم و اینکه چگونه می‌توان عقل را در یک محیط پرورش داد. محیط آموزشی برای اینکه بتواند زمینه‌ی رشد را در هر شاخه از عقلانیت فراهم کند اقتضاء محیطی خاص را می‌طلبد، اگر فضای آموزشی به طور مناسب تنظیم نشود مخاطراتی به دنبال دارد و اگر خوب هدایت شود به محاسنی ختم می‌شود. وی اضافه کرد هر موسسه‌ی آموزشی با گرایش ریاضی، علوم تجربی، علوم انسانی، هنر و فنی حرفه ای عقل متناسب با خود را می‌طلبد، تم این پنج فضا با هم فرق می‌کند. برای تطابق انسان های مختلف که در یک محیط هستند باید راه و چاره ای اندیشید، از ابزارهای محیطی برای پرورش عقل استفاده کرد و زمینه سازی های متنوعی را برای کسب نتیجه‌ی موردنظر داشت. اگر یک محیط آموزشی مزاج ما را به هم نریزد، طبع ما را درست تربیت می‌کند.
در پایان بحث ایشان به حریم در خانه، قلمرو سازی، حریم خواهی و شخصی‌سازی اشاره نمود و عنوان کرد موارد ذکر شده برای همه‌ی انسان ها یک استاندارد ثابتی ندارد. انسان ها در طبایع و مزاج‌های مختلف حریم‌سازی متفاوتی را مطالبه می‌کنند. از نظر وی سبک‌سازها برای الگو برداری از معماران بزرگ جهانی باید بستر کشوری و همچنین تیپولوژی آن معمار را در نظر داشته باشند. بین شخصیتی که معمار دارد و طرحی که داده است قطعاْ رابطه وجود دارد، و از روی همین اصل معماران جهانی را طبقه بندی می‌کنند. همچنین باید فاکتور حریم خواهی فرهنگی طبعی آن منطقه و معمار را مورد توجه قرار داد.
سلام
لطف کنید صوت و ویدیو از نشست را روی سایت بارگذاری کنید
باتشکر