سیدسعیدرضا عاملی عضو هیئت علمی گروه علوم ارتباطات دانشگاه تهران و رئیس دانشکده مطالعات جهان از سخنرانان کلیدی همایش ملی «فرهنگ شهرت» به ارائه سخنرانی پرداخت.
ضرورت و اهمیت رهایی از استعمار در فرهنگ شهرت
سیدسعیدرضا عاملی عضو هیئت علمی گروه علوم ارتباطات دانشگاه تهران و رئیس دانشکده مطالعات جهان دانشگاه نیز در همایش ملی «فرهنک شهرت» عنوان کرد: شهرت یک پدیده اجتماعی است و با خلقت انسان این پدیده رخ داده است که ریشه در تاریخ زندگی انسان دارد و انسان به خاطر خودخواهی‌ها و علایقی که برای بودن دارد، شهرت را به نوعی خلق کرده است؛ بنابراین ما با یک پدیده جدید مواجه نیستیم اگرچه به لحاظ قلمرو اثرگذاری شهرت در لباس جدید بعد فراگیرتری دارد. شاید درهمین مسیر طبقه‌بندی که ما برای جهانی‌شدن سنتی و مدرن و صنعتی داریم، همین تقسیم بندی را بتوان برای شهرت در دوره سنت، مدرن و صنعت ارتباطات ارائه داد. شهرت در دوره مدرن وارد یک سناریوی صنعتی و ساختگی می‌شود، اما در دوره سنت افراد به تدریج شهرت پیدا می‌کردند و شهرت در قلمرو سیاست مداران، اندیشمندان و دانشمندان چند وجهی بود.
وی در ادامه گفت: امروز وقتی از شهرت و سلبریتی‌ها صحبت می‌کنیم نباید فقط آن را در فضای مجازی ببینیم، قدری کار ریشه دار‌تر در فرهنگ مدرن و ادبیات می طلبد. در دوره ظهور صنعت ارتباطات به لحظه شدن تعامل با دیگری و فرامحل شدن با جوامع دیگر، ما صحنه دیگری از شهرت را تجربه کردیم، امروز چهره‌ها لزوما متعلق به سرزمین ملت‌ها نیست بلکه بیرون از هر سرزمین هم رسوخ می‌کنند. همین الان رسوخ موسیقی‌های مختلف را بین جوانان ایرانی می‌بینیم، متوجه می‌شویم که بسیاری از آنها متعلق به این سرزمین نیست و چه بسا زبان ملت‌های دیگر را هم یاد می‌گیرند تا به دیگر کشور‌ها نفوذ کنند.
عاملی یادآور شد: ما نزدیک ۵.۵ میلیارد کاربر اینترنت داریم که از این تعداد ۹۵ درصد در رسانه‌های اجتماعی حضور دارند. زمان متوسطی ک کاربران در محیط مجازی صرف می‌کنند ۶.۵ ساعت است که در جامعه ما این میزان متوسط بالاتر از سطح جهانی است و دلیلش هم ریشه‌های پیشرفت است. خود این تراکم ارتباطی در معماری که خوشه‌ای است، تراکنش بالایی از ارتباطات را ایجاد می‌کند و دراین فضای تراکنش انفجاری ۵.۵ میلیارد کاربر را وقتی می‌بینیم روزانه ۱۰۰ میلیارد ایمیل ارسال می‌کنند. یعنی چندین برابر جامعه کاربران ایمیل ارسالی داریم و مجموع اینها با یک هنگامه‌ای از ارتباطات دراین فضا مواجه می‌شویم که همه کیفی و عمیق نیست.
وی با بیان اینکه در این محیط پرتراکم چهره‌ها و ستاره‌ها ظرفیت بالایی پیدا کردند، توضیح داد: ارزش سرمایه گوگل بالای سه تریلیون دلار است و جایی مثل متا و ایکس که بالاترین کاربران جهان را به خود اختصاص داده و سه میلیارد و شصت و پنج میلیون کاربر مدام با محتواهایش درگیر هستند، یا در یوتیوب به عنوان فضای دوم اجتماعی دو میلیارد و ششصد و پنجاه میلیون کاربر هم به بارگذاری محتوا می‌پردازند و هم محتوا دریافت می‌کنند. یک پله پایینتر توییتر و اینستا با دو میلیارد کاربر باز رکورددار‌های فضای ارتباط جهانی در دنیا هستند. این فضا‌ها در سطح ملی هم معنا دار شده است و الان آپارات پنجاه میلیون و ایتا سی میلیون کاربر پیدا کرده است. اما عرصه جهانی رسانه‌های اجتماعی بسیار بزرگتر از رسانه‌های ملی است. اینجاست که باید از یک مسیر بومی، جهانی شدن در عرصه چهره‌های ملی و جهانی صحبت کرد.
عاملی یادآور شد: ما امروز با یک فرامحلی شدن مواجه هستیم، صنعت ارتباطات فضایی برای ارتباطات جهانی فراهم کرده است. ما در یک فضای ارتباطی گسترده امروز قرار گرفتیم و در این فضا شهرت بازتولید شده است. شهرت صنعتی بخصوص وقتی واژه جدید را بدان اضافه می‌کنیم همان تعبیری است که درباره فناوری‌های جدید رقم می‌خورد. ما در یک ظرف رقومی از شهرتی جدید صحبت می‌کنیم و این ظرف کاملا پارامتریک است. اگر چت جی بی تی ۱۳۰ میلیارد پارامتر را برای خوانش داده الگوریتم می‌کند یعنی تکثری را فراهم می‌کند. فضای دیجیتال یک بروز و بازنمایی جدید برای چهره‌ها ایجاد کرده و لذا آنها می‌توانند خود را دراین فضا مطرح کنند پس اولین خصیصه شهرت‌گرایی در عصر جدید این است که این شهرت‌گرایی در ظرفی جدید حرکت می‌کند و خصیصه دیگر هم تکثر در این فضا است.
عضو هیئت علمی گروه علوم ارتباطات
اجتماعی دانشگاه تهران، ایجاد قدرت انحصار ذهن و تولید نگاه و کنش انگارهای را
دیگر خصیصه فرهنگ شهرت جدید دانست و افزود: ذهن انگارهای همان شهرت‌گرایی بر بستر
ارتباطات لحظه‌ای است. همچنین شهرت با نفوذ و آزار گره خورده و افراد سرخوردگی
اجتماعی زیادی پیدا می‌کنند که خشونتی زیبا مصرف می‌شود ولی آشفتگی ایجاد می‌کند و
به همین دلیل هم تنهایی در سطح جهانی به مسئله مهمی تبدیل شده است.
دبیر سابق شورای عالی انقلاب فرهنگی برای رهایی از استعمار در فرهنگ شهرت گفت: دانش اجتماعی در ایران نیاز به تقویت شدن دارد. دانش اجتماعی کمک می‌کند به سلامت اجتماعی. باید رمزگشایی صورت بگیرد که چرا ما فلان موضوع و فلان فرد را دوست داریم. تقویت روحیه سلحشوری در فضای زندگی امروز یک بنیان مهم برای سلامت انسان است. تقویت روحیه انقلابی هم یک راه حل بسیار مهم است. تقویت الگوها و ستاره‌های متعالی در زندگی هم مسئله مهمی است. قرآن کریم پیامبر اکرم را به عنوان الگو معرفی می‌کند.
ثبت دیدگاه