چهارمین نشست «سنجه؛ مرور یک تجربۀ مدیریت فرهنگی» هفدهم مهرماه به همت پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی برگزار شد.
به گزارش روابطعمومی پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی به نقل از حوزه هنری، محسن چینیفروشان که سالها در مجلات رشد و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان فعالیت داشته در چهارمین نشست «سنجه» به تشریح ویژگیهای مدیر فرهنگی پرداخت و از تجربههای حاصل از مدیریت فرهنگی خود گفت.
محسن چینیفروشان در چهارمین نشست سنجه اظهار کرد: من مهندس رشته مهندسی راه و ساختمان از دانشگاه پلیتکنیک بودم ولی کار فرهنگی را دوست داشتم. سال ۱۳۵۶ مهندسی میخواندم اما بحثهای فرهنگی را دنبال میکردم و برای دیدن کارهای چخوف به تئاترشهر میرفتم. در دانشکده مسئول واحد سینما- تئاتر جمعیت صنفی دانشجویی بودم و کارم پیدا کردن فیلم بود. با سلایقی که داشتم علاقهمند بودم رشتۀ معماری که ترکیبی از مهندسی و هنر است را در دانشگاه بخوانم، اما آن زمان مهندسی ساختمان و برق رشتههای اول بودند و به همین دلیل در رشته مهندسی برق درس خواندم. اوایل پیروزی انقلاب اسلامی، پیشنهاد کار در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان مطرح شد و من به مدت یک یا دو سال مشغول به کار شدم و همین همکاری به بازگشت دوباره من به کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و دستیابی به شناخت نسبی از آن کمک کرد.
وی در ادامه به همکاری خود در مجلات رشد و کسب تجربه برای مدیریت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان اشاره کرد و سپس به ویژگیهای مدیر فرهنگی پرداخت.
این مدیر فرهنگی گفت: مدیریت فرهنگی حس و انگیزه درونی میخواهد و ممکن است هر فردی بتواند در جایگاه مدیر فرهنگی قرار بگیرد. بسیاری از مدیران فرهنگی هستند که رشته دانشگاهیشان فرق دارد اما در این جایگاه عملکرد خوبی دارند و این بدین معنی است که همه ما به فرهنگ نیاز داریم و به صورت فطری به فرهنگ نزدیک هستیم.
چینیفروشان با بیان اینکه مدیریت فرهنگی تئوریزه نشده عنوان کرد: از ویژگی مدیر فرهنگی این است که اهل کار فرهنگی باشد و دغدغه کار فرهنگی داشته باشد و دست به قلم باشد. همچنین یکدست بودن مدیران و عدم اختلاف در مدیریت فرهنگی خصیصهای مهم در کار فرهنگی است. این نکته اهمیت زیادی دارد که نظرات فرهنگی و دغدغهها نزدیک به هم باشد. در مجلات رشد تیم ما متشکل از افرادی چون مصطفی رحماندوست و سیدمهدی شجاعی بود که سابقه کار و قلم مطبوعاتی داشتند و سلیقه فرهنگی مشترک داشتیم و همین مورد به رشد ما کمک کرد.
وی یادآور شد: مقام معظم رهبری در دو جا حساسیت ویژه دارند اول سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی و کتابهای درسی و دوم کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است و از این حیث هم من وارد کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شدم.
انتخاب مدیر فرهنگی از سختترین کارهاست
وی با اشاره به اینکه یکی از سختترین و حساسترین کارها انتخاب مدیر فرهنگی است به ضرورت تاریخ شفاهی و مطالعه آنها تاکید کرد و گفت: ما باید باور کنیم که مدیریت فرهنگی با سایر مدیریتها فرق دارد. متاسفانه گاه در انتخاب مدیران فرهنگی افرادی انتخاب میشوند که کار فرهنگی نکردهاند در حالیکه مدیر فرهنگی باید اهل فرهنگ باشد، فرهنگ و هنر را بشناسد و دستی به قلم داشته باشد، فیلم دیده باشد و با این ملاک انتخاب شود. مدیر فرهنگی باید به تدریج در بخش فرهنگی رشد کرده باشد تا دیگران به او اعتماد کنند، او باید کار را بشناسد و شناخته شده باشد چراکه کسی که به واسطه کار شناخته شده باشد نسبت به فردی که بخواهد مدیر شود و بعد شناخته شود، موفقتر است.
وی همچنین اظهار کرد: کار فرهنگی کار اداری نیست، بلکه کار دلی است و کار دل با هیچ کاری قابل مقایسه نیست. مدیر فرهنگی باید زندگیاش را برای کار فرهنگی بگذارد و مشغول در چند شغل نباشد.
چینیفروشان در سخنانش به این نکته اشاره کرد که همواره در مواجهه با افراد به آنها گوشزد میکند که شغل کنونی خود را پله برای کار دیگر ندانند چراکه در این حوزه باید همه افراد دل بگذارند و شبانهروز، روی کار تمرکز کنند.
وی افزود: همیشه به افراد میگویم فکر نکنید یک یا دو سال دیگر مدیر هستید بلکه فکر کنید ۱۰ سال دیگر هم در این سمت و مکان مشغول به کار هستید، بنابراین برای کارتان برنامهریزی موقت نداشته باشید. دیدگاه من این نیست که چند سال دیگر باید محل خدمتم را تغییر دهم و به همین دلیل هم ۱۰ یا ۱۲ سال در مجلات رشد و ۱۷ سال در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان مشغول به فعالیت بودم.
جبههگیری سیاسی آفت کار فرهنگی است
سخنران چهارمین نشست سنجه خاطرنشان کرد: کار فرهنگی، زمانبر است و کمکم جواب میدهد. مدیر باید ثبات در مدیریت فرهنگی داشته باشد. همچنین جبههگیری سیاسی آفت کار فرهنگی است و در کار فرهنگی نباید جبههگیری سیاسی دخیل باشد و این موضوع با اینکه به نظام سیاسی اعتقاد داشته باشیم، فرق دارد. در ساحت فرهنگی نباید با جبههبندی سیاسی وارد این حوزه شویم.
چینیفروشان ادامه داد: حوزه هنری انقلاب اسلامی و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان یکی از اماکن دوستداشتنی مقام معظم رهبری است که همیشه فرمودهاند امید من به این فضاها است.
وی تاکید کرد: اعتقادم بر این است که ملاک مدیر فرهنگی بیشتر، آدم خوب بودن است، اینکه انسان خوب، سالم، دست و دل باز و کاربلد باشیم اهمیت دارد و نه اینکه در چه جناحبندی سیاسی هستیم. در شورای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان هم ما چنین نگاهی داشتیم و سعی کردیم وارد مباحث و جناحبندی سیاسی نشویم.
چینیفروشان در ادامه گفت: مدیر فرهنگی باید سینما را بشناسد. مدیر از نظر سن و سال باید میانسال باشد تا هم خلاقیت و انرژی و هم تجربه کار داشته باشد. به یاد دارم که وقتی به کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان رفتم ۴۰ ساله بودم و در سالهای اول انرژی و تلاش بیشتری داشتم و این امر در سالهای آخر کمتر شد.
وی اولین کار مدیر فرهنگی را شناخت موسسه و مجموعهای که قرار است در آن کار کند، دانست و افزود: یک مدیر باید بداند اساسنامه و سرمایههای موسسهای که در آن مشغول به کار میشود، چیست. سرمایه، ارزشمند است و نباید آن را از دست داد. از سرمایههای حوزه هنری و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان هم این است که مردم دوستشان دارند و به آنها اعتماد دارند و این سرمایهای است که ساده بدست نیامده است. همچنین سرمایه دیگر این دو مجموعه فرهنگی اعتبار بینالمللی آنها است که نباید خدشهدار شود.
وی نیرویانسانی را دیگر سرمایه حوزه هنری و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان معرفی کرد و در ادامه به این نکته اشاره داشت که مدیر فرهنگی باید ارتباطات خوبی با افراد داشته باشد و شرایطی را فراهم کند تا نیروی انسانی به راحتی با او صحبت کند.
وی با بیان اینکه هنرمند اهل فکر و نظر است و مدیر به راحتی میتواند با او تعامل داشته باشد یادآور شد: روزی مجید مجیدی پیش من آمد و گفت طرحی دارد که هرجا رفته قبول نشده و فقط کمیته امداد آن را قبول کرده است. به او گفتم شما میخواهید برای کمیته امداد فیلم بسازید؟ گفت بله. گفتم فیلمنامه را به من دهید تا بخوانم. بعد مطالعه فیلمنامه از داستان خوشم آمد و اگرچه کمی کار داشت گفتم اگر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان از تو بخواهد که فیلم برایش بسازید چه؟ گفت واقعا کانون میخواهد بسازد؟ گفتم با این شرط که کمی روی آن کار شود ما خواستار همکاری هستیم و اینگونه فیلم «بچههای آسمان» ساخته شد.
کار فرهنگی کاری دلی است
چینیفروشان ادامه داد: مدیر باید کار اداری و بروکراسی اداری را بداند، او باید پژوهش بداند تا پژوهشگر، ارتباطات عاطفی با او برقرار کند. مدیر باید با همکارانش صمیمی و راحت باشد تا افراد حس کنند میتوانند با او حرف بزنند و درد و دل کنند چراکه کار فرهنگی کاری دلی است و افراد باید همدل با آن باشند تا بتوانند در یک تیم با هم کار را جلو ببرند. سازمانهای فرهنگی باید سازمانهای زنده باشند تا عمر طولانی داشته باشند و شاداب بمانند و در این بین این مدیر فرهنگی است که باید سازمانش را زنده نگه دارد بنابراین لازم است همیشه کار تازه، خلاقیت و اتفاقات جدید فرهنگی هنری وجود داشته باشد.
چینیفروشان با تاکید بر اینکه مدیریت فرهنگی نباید خطی حرکت کند بلکه کار مجموعه فرهنگی باید سینوسی باشد، به هویت سازمانی اشاره کرد و دو خاطره درباره غیرت نیروهای انسانی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نسبت به محلی که در آن کار میکردند، بازگو کرد.
وی خاطرنشان کرد: کارشناس کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در جلسه استان گرگان حضور داشت که حالش بهم خورد و از دنیا رفت. من برای عرض تسلیت به خانواده وی زنگ زدم. همسر کارشناس متوفی به من گفت که همسرش در ساعت آخر زندگی به وی گفته که کاری برایش انجام دهد و روی سنگ قبرش مرغک کانون پرورش فکری کودک و نوجوان را حک کند.
چینیفروشان درباره تامین هزینههای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان عنوان کرد: از هوشمندی و شناخت فرهنگی شهیدان باهنر و بهشتی این بود که کانون پرورش را بهعنوان شرکت دولتی ثبت کردند؛ این کار از طرفی انعطاف عمل و حمایت و نظارت دولتی را توأمان تأمین کرد و از طرف دیگر جلوی هضم شدن در دیگر ساختارهای فرهنگی را سد کرد.
وی همچنین بیان کرد: در ابتدای دوره مدیریتم در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، عمده هزینهها از بودجه دولتی تأمین میشد و بخش کمتری از درآمد کانون زبان ایران بود. من اعتقاد داشتم بودجه دولتی ناپایدار است و با تغییرات دولت و سازمان برنامه و… جابجا میشود. در زمانی که مسئولیت را تحویل دادم این نسبت برعکس شد و حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد هزینهها از کانون زبان تأمین میشد.
دارا و سارا در قفسه اتاق دیدار با مقام معظم رهبری
چینی فروشان در پایان این نشست به نقش و اهمیت عروسک و تاثیر عروسکهای «دارا و سارا» که باعث شد در دورهای گرایش و الگوبرداری کودکان از باربی کم شود، اشاره کرد و گفت: من عروسک خیلی دوست دارم و برای دختر بچهها هم عروسک تمام زندگی است و اگر بخواهیم از جذابیت عروسک بگوییم باید به اثرگذاری عروسکهای «مدرسه موشها»، «علی مراد» و «دارا و سارا» اشاره کرد. «دارا و سارا» یک پروژه بود که در هر شهری لباس آن خطه را بر تن داشت. در مقابل باربی عین بمب ساعتی است که از ۵ سالگی به دست کودکان میرسد و در ۱۵ سالگی یعنی زمانی که او میخواهد لباس انتخاب کند، منفجر میشود. من تعدادی از عروسکهای «دارا و سارا» را خدمت مقام معظم رهبری فرستادم و بعد مدتی وقتی خدمت ایشان رسیدم دیدم عروسکها در قفسههای اتاق چیده شدهاند و در آنجا رهبری فرمود آن تولید فرهنگ که میگویم یعنی این.
ثبت دیدگاه