محفل چهل‌و‌هشتم عصرنشینی هنر و اندیشه «دیدار» با عنوان «نمای دادخواهی در سینمای انقلاب» با نگاهی به فیلم «مصلحت» از حسین دارابی برگزار شد.
به گزارش روابط‌عمومی حوزه هنری، چهل‌و‌هشتمین عصرنشینی هنر و اندیشه «دیدار» با حضور مجازی محمدرضا شفاه، تهیه‌کننده فیلم و حضور سیدحسین شهرستانی، پژوهشگر فلسفه و جامعه‌شناسی، محمدحسین معصومی، منتقد سینما و محمدرضا وحیدزاده، پژوهشگر هنر و دبیر نشست، عصر روز دوشنبه بیست‌و‌ششم تیرماه در سالن سلمان هراتی حوزه هنری برگزار شد.
محمدرضا شفاه در تماس تصویری از فرانسه با این نشست که به مدیریت و اجرای محمدرضا وحیدزاده برگزار می‌شد، گفت: هیچ‌گاه به دنبال ساخت فیلمی نبودم که توقیف شود، اما دلیل این اتفاق برای فیلم من عدم علاقه برخی‌ها به بازگویی و بررسی بخشی از واقعیت است، فاصله بسیار بزرگی میان واقعیت و آن‌چه در فضای رسمی اعلام می‌شود وجود دارد و همین موضوع، موجب این نوع برخورد با این فیلم است.
وی ادامه داد: خط قرمزهای اخلاقی در بسیاری از فیلم‌های طنز رعایت نمی‌شود اما توقیف نمی‌شوند. این در حالی است که با فیلمی مثل مصلحت رویکرد و رفتار دیگری می‌شود.
شفاه افزود: موضوع فیلمی مثل «مصلحت» از جمله دغدغه‌هایی انقلابی است که همیشه در جمع‌های خودمان در خصوص آن حرف می‌زنیم. اما زمانی که در قالب فیلم به صورت همگانی به نمایش گذاشته می‌شود، با مخالفت روبرو می‌شود.
محمدرضا وحیدزاده که دبیری نشست‌های دیدار را برعهده دارد، نیز افزود: این فیلم با حمایت حوزه هنری و سازمان فرهنگی هنری اوج که دو بازوی فرهنگی و هنری حاکمیت هستند، ساخته شده است، اما فیلم از سوی بخش دیگری از حاکمیت با توقیف روبه‌رو می‌شود. جالب است که حتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم از حامیان این فیلم است اما با حیرت تمام، توقیف نصیب فیلم “«مصلحت» می‌شود.
نگاه شفاه ملتهب است
محمدحسین معصومی در ادامه این نشست با بیان اینکه مصلحت فیلم ملتهبی است، گفت: شفاه همین نگاه ملتهب را در فیلم «۲۱ روز بعد» داشت و سپس در آثار بعدی هم علاقه به معضلات سیاسی اجتماعی ایشان را متوجه شدیم.
معصومی ادامه داد: جنجال بر سر محتوای فیلم است چرا که به بررسی و پژوهش بیشتری در رابطه با موضوع نیاز دارد. به بیانی دیگر “ره‌گفت” فیلم اشتباه است و شاید ساختش از ابتدا غلط بوده تا جایی که مورد انتقاد و بازخواست اوج و حوزه هنری قرار گرفت.
با توقیف مصلحت موافق نیستم
سیدحسین شهرستانی نیز که در این نشست به‌عنوان یکی از کارشناسان حضور داشت، در پاسخ به صحبت‌های معصومی گفت: من با اینکه چون فیلمی مورد حمایت حوزه هنری یا سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است نباید توقیف شود، مخالفم. اما از طرفی هم با توقیف فیلم «مصلحت» موافق نیستم. وی افزود: با اینکه با فیلم «دیدن این فیلم جرم است» موافق نبودم، اما مصلحت فیلمی است که بحران‌ها را به نمایش می‌گذارد و راه‌های برون‌‌رفت از آن را هم به تصویر می‌کشد.
شهرستانی ادامه داد: ژانر سیاسی و امنیتی، ژانر دشواری است و اگر به موضوعات ممنوعه نزدیک نشود، اصلا حق مطلب ژانر ادا نمی‌شود. هم‌چنین نباید از خدمت انتقادی فیلم در مورد مسائل خاص غافل شد و راه تازه‌ای که برای بیان چنین مسائلی باز کرد.
وی افزود: در مجموع فیلم «مصلحت» با انتخاب رادیکال خود، تفسیری جانبدارانه از حکومت و ساختار کلی نظام می‌کند. فیلم بر اساس دیدگاه شهید بهشتی، حرف از عدالتی می‌زند که از سوی حاکمیت گفته می‌شود که البته نمی‌توان از این رویکرد گذشت. تصویری که حرف از دفاع از نظام می‌زند، کفه سنگین‌تری نسبت به دیگر مسائل بیان شده در مورد فیلم دارد.
شفاه و زهتابچیان بسیار خیال‌پردازان خوبی هستند
معصومی در ادامه این نشست، فیلم «مصلحت» را زاییده تخیلات نویسنده اثر عنوان کرد و افزود: شفاه و زهتابچیان بسیار خیال‌پردازان خوبی هستند و بهتر است به جای ورود به ژانر سیاسی و امنیتی، در ژانر خیال‌پردازی و فانتزی ورود کنند و فیلم بسازند.
معصومی ادامه داد: سانسور و توقیف از جمله حقوق مخاطب است که باید به آن احترام گذاشته شود چرا که مخاطب به سازمان‌های مربوطه فیلم‌سازی اعتماد کرده است، پس باید فیلم آن‌چنان که به مخاطب آسیب نزند به نمایش گذاشته شود.
وی افزود: از آقای شفاه می‌خواهم یکبار فیلم خود را از منظری که گفته شد ببینند تا به بیننده حق دهند. توصیه می‌شود، برای اینکه بار دیگر در چنین تله‌هایی نیفتند حوزه پژوهش‌های خود را عمق ببخشند و گسترش دهند. می‌دانم که شفاه دغدغه‌مند است اما گاهی دغدغه‌مندی است که همانند یک تخریب‌چی و خنثی‌گر مین با مین موردنظر خود رفیق می‌شود و آن را در آغوش می‌کشد. بی‌شک در چنین شرایطی آن مین در صورت و آغوش او منفجر می‌شود و آسیب‌های بسیاری می‌زند.
معصومی ادامه داد: خیلی می‌شود حرف‌های بهتری در مورد مسائل و رویدادهای تاریخی آن دوران زد، در حالی که در «مصلحت» به نکاتی پرداخته می‌شود که برداشت‌های نادرست بسیاری از آن می‌شود. به عنوان مثال برخی شخصیت‌های این فیلم، نمایی از خاندان پهلوی به نمایش می‌گذارد و گاهی به طور مستقیم به آن می‌پردازد. در فیلم «مصلحت» متأسفانه جای جلاد و شهید با یکدگر عوض شده است.
مصلحت به امر شخصی در سیاست می‌پردازد
شهرستانی در واکنش به گفته‌های معصومی گفت: درست است که «دیدن این فیلم جرم است» مسیر درستی را پیش نگرفته بود و مخاطب عام را به خود جذب نمی‌کرد و بازخوردهای مثبتی را نداشت، اما در فیلم «مصلحت» به امر شخصی در سیاست می‌پردازد که حرف برای گفتن دارد. در حالی که قلمرو سیاست غیرشخصی است اما برخی‌ها با امر شخصی به آن ورود می‌کنند و شخصی با آن برخورد می‌کنند در چنین شرایطی قانون و آقازاده‌گی به تعارض با هم روبرو می‌شوند و در تقابل با هم قرار می‌گیرند.
وی افزود: مساله آقازاده‌گی در ایران ریشه تاریخی دارد و ساختار ریشه‌دار فرهنگی دارد که استفاده‌های مثبتی را هم داشته است. به هر حال نخ تسبیح مشترک میان فیلم «دیدن این فیلم جرم است» و «مصلحت» همین موضوع است در حالی‌که در «مصلحت» به خوبی مفهوم عدالت مورد بررسی قرار می‌گیرد و داستان‌پردازی خوب و روشنی ارایه می‌کند.
شهرستانی افزود: برخی نکات مورد استفاده فیلم، تعلیقی است که در فیلم‌سازی به جهت
جذابیت به کار گرفته می‌شود و در ادامه به روشنی به نکات مورد تعلیق پاسخ داده می‌شود
اما با اینکه آقای معصومی معتقد است عدالت‌خواهی حاکمیت، شصتمین برداشتی است که
از داستان و موضوع فیلم خواهد شد، مخالفم. چرا که روند درست و صحیحی در بیان این
موضوع دارد.
وی ادامه داد: در مجموع «مصلحت» تله‌ای کار گذاشته است تا مخاطب را با خود هم‌دل کند و در نهایت حرف اصلی خود را به جان آن بنشاند به این ترتیب باید گفت «مصلحت» تصویر آرمانی درخواست شده از جمهوری اسلامی ایران است.
رویکرد لجاجت‌باری علیه «مصلحت» هیچ مایه
هنرمندانه‌ای ندارد و منصفانه نیست
شفاه نیز در پاسخ به مسائل مطرح شده از سوی کارشناس برنامه گفت: اینکه تلاش کنیم یک عنوان و مطلبی را به هر شکل و شیوه‌ای که می‌شود به فیلم الصاق کنیم، درست و فرهنگی نیست. چرا که فایده‌ای برای هیچ قشری ندارد. رویکرد لجاجت‌باری که در مورد فیلم‌های بسیاری از سوی این دوستان منتشر می‌شود هیچ مایه هنرمندانه‌ای ندارد و منصفانه نیست.
وی ادامه داد: متأسفانه کیسه منتقدین موضوعات انقلاب بیشتر به تن آثار فیلم‌سازان انقلابی می‌خورد، در حالی که با بسیاری از فیلم‌های مبتذل کاری ندارند. به‌عنوان مثال محمدحسین مهدویان تا زمانی که فیلم در مورد انقلاب می‌سازد، مورد توجه و هجمه غیرمنصفانه قرار می‌گیرد، اما هنگامی که دست به ساخت فیلمی بی‌ارتباط با مسائل مهم و سازنده می‌زند، هیچ کاری با آن ندارند و اصلاً آن فیلم را نمی‌بینند.
شفاه افزود: جریان مخالف «مصلحت» و امثال مصلحت مثل آژانس شیشه‌ای و از کرخه تا راین همواره و همیشه حضور داشته است تا جایی که حاتمی‌کیا را در شرایط دشواری قرار دادند. اما آن‌چه در نهایت اتفاق افتاد این بود که از کرخه تا راین جایگاه ویژه‌ای در ذهن عموم جامعه دارد یا آژانس شیشه‌ای از چنین شرایطی برخوردار است.
مصلحت به طور مداوم به مترجم و مدافع نیاز دارد
معصومی در ادامه این نشست گفت: من همواره از طرفداران باشگاه فیلم سوره بوده‌ام اما نقد محتوایی و مضمونی به این فیلم را باید بپذیریم، چرا که واضح است و انتظار می‌رفت شفاه در این نشست با نگاه سینمایی به انتقادات پاسخ می‌داد.
وی با بیان اینکه رهبری در سخنرانی‌های اخیر خود تاکید داشتند که در ساخت فیلم‌های سینمایی دقت شود، گفت: زمانی که شعله عدالت‌خواهی را زیاد کنیم، عدالت می‌سوزد و از بین می‌رود و در فیلم «مصلحت» نیز با همین رویداد مواجه هستیم. در حالی که امکان اصلاح برخی نکات آن به سادگی وجود داشت، اما فیلم به گونه‌ای ساخته شده است که به طور مداوم به یک مترجم و مدافع نیاز دارد تا موارد مجهول داستان را توجیه کند.
به عنوان مثال انتخاب نام آریا برای یکی از شخصیت‌های مورد هجوم و ظلم فیلم، مغرضانه است و به سادگی با انتخاب نام دیگری می‌شد این برداشت که آریا نمادی از خانواده پهلوی است را از بین برود.
معصومی افزود: برخی تعلیق‌های فیلم هم اصلا درست و به موقع انجام نشده است و موجب برداشت‌های اشتباه از رویدادهای تاریخی و وقایع و حقیقت آن می‌شود که می‌توانست نباشد یا در جای درست آن به کار رود.
وی ادامه داد: فیلم بین چند ژانر در رفت و آمد است و دچار کلافگی ژانری است که باید در آثار بعدی برای ممانعت از این کلافگی متخصصین را به کار گیرد تا اثر بهتری ارائه کند.
انتهای پیام/
ثبت دیدگاه