شهادت برای سیدحسن نصرالله به زیباترین حالت پایان دنیا و آغاز جاودانگی بدل شد

به گزارش روابط‌عمومی پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی، نشست «عصر نصرالله»، با حضور اصحاب اندیشه و علوم انسانی به همت پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی، چهاردهم آبان‌ماه در سالن سوره حوزه هنری، برگزار شد.

سومین سخنران نشستِ «عصر نصرالله»، فاطمه رایگانی، محقق و پژوهشگر اندیشه سیاسی و فعال رسانه‌ای، با اشاره به عنوان نشست و طرح این سؤال که چرا نام سید حسن نصرالله را به یک عصر نسبت می‌دهیم؟، گفت: در ادبیات انقلاب اسلامی مشابه این تعبیر را در اولین سال رحلت حضرت امام مشاهده می‌کنیم. مقام معظم رهبری در آن سال از آغاز عصر امام خمینی سخن می‌گویند. در ۱۴ خرداد سال ۶۹ ایشان می‌گویند ما در نقطه‌ای ایستاده‌ایم که عصر جدیدی در عالم آغاز شده است. با حرکت امام خمینی و حرکت مردم دوران جدیدی در عالم آغاز شده که این دوران با مخاطب قرار دادن مردم مستضعف جهان، قدرت‌های مادی را به چالش می‌کشد. آیت‌الله خامنه‌ای در ادامه می‌گویند ویژگی عصر جدید همین متأثر کردن ملت‌ها و قدرت‌های مادی است. ایشان ادامه می‌دهند که هر چند قدرت‌های بزرگ به آغازشدن این عصر جدید اعتراف نمی‌کنند اما اثر آن را احساس خواهند کرد.

 رایگانی، دانش آموخته فلسفه غرب، در ادامه مطرح کرد: این صورت‌بندی‌‌ ما را با این پرسش مواجه می‌کند که آیا این سخنرانی صرفاً ادای دین به کسی است که در میان ما نیست یا منطقی در این‌جا نهفته است؟ شاید سؤال درست‌تر این باشد که چه زمان می‌توانیم از عصرِ یک انسان سخن بگوییم و دورانی را با حیات او توصیف کنیم؟ این مطلب در تاریخ فلسفه و جامعه‌شناسی سابقه طولانی دارد و خیلی‌ها در این رابطه صحبت کرده‌اند که چه زمانی می‌توانیم از شروع عصری جدید سخن بگوییم. چه در نظریه عصرمحوری، چه آن‌جایی که سخن از روحِ جهان است و چه زمانی که سخن از آغازهای بزرگ به میان می‌آید، مسئله این است که کسانی با جهان‌بینی جدید پاسخ‌هایی به مسائل عمیق انسانی می‌دهند و این پاسخ‌ها با توجه به شرایط سیاسی- اجتماعی زمانه، امکانِ الگوی جدیدی از زیستن را فراهم می‌کند. منظور آن نحو از پاسخ به پرسش زمانه است که بتواند آرایش جدیدی در عالم ایجاد کند. این‌جاست که می‌توانیم ادعای شروع عصر جدیدی را داشته باشیم.

این فعال رسانه‌ای با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم، گفت: ایشان می‌گویند در پی حرکت انقلاب اسلامی پیش چشم دنیا دوگانه‌ای جدید قرار گرفت و آن دوگانه اسلام و استکبار بود. این دوگانه از طرفی ملت‌هایی که در پی استقلال بودند را فرا خواند و از طرفی خواب قدرت‌های بزرگ را برهم زد. این آرایش آن آرایش جدیدی است که از آن سخن گفتیم. وقتی ما از اسلام و استکبار به عنوان دوگانه‌ای جدید سخن می‌گوییم، جدید بودن آن در کجاست؟ دوگانه جدید نسبت به دوگانه سنتی اسلام و کفر تفاوت‌هایی دارد. دوگانه اسلام و استکبار دیگریِ بزرگتری نسبت به دیگریِ دوگانه قبلی دارد و در عینِ حال «ما»ی بزرگتری هم در خود جای می‌دهد. این «ما» در برابر «دیگری» شکل می‌گیرد. در این دوگانه و تقابل، انگاره مقاومت خلق می‌شود.

او افزود: استکبار در برابر ما به نحوی عمل می‌کند که ما را وادار به مقاومت کند. البته مقاومت برای ما وضعیتِ وادارشدگی نیست. مقاومت آن‌جایی دایره شمول خود را وسیع‌تر می‌کند که می‌خواهد اثبات کند این «ما»ی قدرتمند و ایستادگی در برابر استکبار با فطرت انسانی پیوند خورده است. در واقع این دوگانه، دوگانه اسلام و استکبار نیست و دوگانه انسان و استکبار است. هرکجا انسانی هست باید به سمت مقاومت در حرکت باشد. سید حسن نصرالله و تجربه جبهه مقاومت یک گام بسیار مهم در همین مسیر است. جایی که می‌خواهند به عالم توضیح دهند که این دوگانه فراتر از مرزهای سیاسی، دوگانه‌ای انسانی است. جبهه مقاومت این کار را در دو سطح پیگیری می‌کند؛ سطحِ اول شکل‌گیری «ما»ی مستقل و سطح دوم گسترش مرزِ «ما»، فراتر از مرزهای اسلام است.

این پژوهشگر حوزه اندیشه سیاسی با بیان اینکه یکی از کسانی که ما را در فهم این مسیر کمک می‌کند، طه عبدالرحمان، فیلسوف مراکشی، و صورت‌بندی‌های اوست، گفت: عبدالرحمن سید حسن نصرالله و حزب‌الله لبنان را یک پاسخ درست به نیاز زمانه می‌داند که توانسته‌اند هویت و قدرت پیدا کنند. قدم اول برای شکل‌گیری این «ما» پیدا کردن نقطه استقلالی است که بتواند این «ما» را دور هم جمع کند. او می‌گوید حزب‌الله این نقطه را اخلاص قرار داد و تصمیم گرفت که حرکت، مبارزه و هدف خود را به خدا نسبت دهد. پس حزب آن‌ها حزب خدا شد، مردان آن‌ها مردان خدا شدند و پیروزی‌های آن‌ها هم پیروزی‌هایی که شد که خدا رقم می‌زند. عبدالرحمان می‌گوید هدف آن‌ها از این کار این نیست که بخواهند به حرکت خود تقدس ببخشند بلکه هدف این است که طرفِ تعهد خود را مشخص کنند. بر اساس این آرایش است که حزب‌الله لبنان شکل می‌گیرد.

او با طرح این سؤال که از کجا معلوم این پاسخ به پرسش زمانه، پاسخ درستی است؟، گفت: عبدالرحمان می‌گوید این مسئله در جنگ ۳۳ روزه خود را نشان می‌دهد. در جایی که تصمیم حزب‌الله حتی موجب سرزنش برخی مسلمین می‌شود. اما این سرزنش‌ها آن‌ها را منصرف نکرده و حزب‌الله با اراده‌ای مصمم به پیروزی دست پیدا می‌کند. به نظر می‌رسد حزب‌الله یک نظام محاسبه جدید برای نصر و پیروزی ایجاد کرده است.

 رایگانی در ادامه اظهار داشت: طه عبدالرحمن می‌گوید حزب‌الله برای پاسخ به پرسش زمانه از میراث تاریخی خود الهام می‌گیرد. آن‌ها سراغ انگاره‌هایی چون شهادت و فداکاری می‌روند که در میدان جدید مؤثر واقع شده و به مبارزه معنا می‌دهند. این پاسخ به پرسش زمانه ظاهری جدید و پیوندی وثیق با گذشته دارد.

 این پژوهشگر و فعال رسانه‌ای در ادامه با اشاره به اینکه گمشده عصر حاضر بحث پیوند و همبستگی است،گفت: وقتی دیگری شما بزرگ است مجبور به یک پیوند و همبستگی بزرگ می‌شوید. در جهان جدید عموم همبستگی‌ها سلبی است. مثلاً شما می‌ترسید که فلان کشور بمب اتم روی کشور شما بیاندازد و تصمیم می‌گیرید در یک همبستگی جلوی آن حرکت را بگیرید. این مقاومت سلبی نمی‌تواند عهده‌دار آن همبستگی انسانی باشد. همبستگی عمیق امرِ والا می‌طلبد. در این منازعه امرِ والا خود را در نسبت با میراث تشیع نشان می‌دهد و تعهدی جدید تعریف می‌کند. این همبستگی در قالب مسئولیت اجتماعی و سیاسی و آن‌جایی که قرار است هزینه‌ای پرداخت شود، خود را نشان می‌دهد. مسئله این است که هزینه‌ها گاهی تحمل‌ناپذیر است. این تحمل‌ناپذیری معمولا با سه پاسخ همراه است. بی‌تفاوت‌شدن نسبت به منازعه، پررنگ‌کردن ملی‌گرایی و استیصال می‌توانند هر کدام پاسخی دربرابر این مسئله باشند. اما پاسخ دیگر این است که آن هزینه تحمل‌ناپذیر توسط صورت‌بندی‌ِ درستی تحمل‌پذیر شود. کاری که سید حسن نصرالله با زیست خود انجام می‌دهد، تحمل‌پذیرکردن بارِ این مسئولیت است. انگاره شهادت کاری می‌کند که شاید سنگین‌ترین هزینه عالم که از دست دادن جان است، نه تنها تحمل‌پذیر بلکه به زیباترین حالت پایان دنیا و آغاز جاودانگی بدل شود.

 او ادامه داد: زمانی که مقاومت درگیر مبارزه با اسرائیل در میدان است، در نقاط مختلف جهان افرادی هستند که با آرمان فلسطین همراه می‌شوند اما ممکن است مسیری برای مبارزه پیدا نکنند.‌ این پاسخ پیش چشمان انسان‌های دنیا قرار می‌گیرد و برای آن‌هایی که جهان بدون اسرائیل را می‌خواهند اما راهی برای آن نمی‌یابند مسیر تعیین می‌کند.

 فاطمه رایگانی، محقق و پژوهشگر اندیشه سیاسی، در جمع بندی سخنان خود با بیان اینکه حرکت به سمت آینده مشترک زمانی یک پیوند عمیق را ایجاد می‌کند که متکی به گذشته‌ای مشترک باشد، گفت: گذشته‌های قومی و ملی نمی‌توانند این پیوند را ایجاد کنند. سید حسن نصرالله با ارجاع به تشیع حتی برای افرادی که به ظاهر التزامی به این مکتب ندارند، این گذشته مشترک را ممکن می‌کند. در همین رابطه ما امروزه برخی کاربران فضای مجازی که از دوستان اهل سنت هستند را می‌بینیم که می‌گویند ما به لحاظ سیاسی شیعی هستیم. این یعنی «ما»ی جبهه مقاومت در حال گسترش است.

لازم به ذکر است گردهمایی «عصر نصرالله»، با گفتارهایی از اصحاب اندیشه و علوم انسانی به مناسبت چهلم شهادت سید مقاومت به همت پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی، چهاردهم آبان‌ماه در تالار سوره حوزه هنری برگزار شد. در این گردهمایی سعید زیباکلام، بیژن عبدالکریمی، مجید شاه‌حسینی، وحید یامین‌پور، پریسا نصرآبادی، سیدحسین شهرستانی، کمیل خجسته، سجاد صفارهرندی، علی‌رضا بلیغ و فاطمه رایگانی به سخنرانی پرداختند.