سلیمانی: فضای مجازی ایرانی از عرصه سیاست‌گذاری عمومی‌ غفلت کرده است/مهدی‌پور: تلگرام جهان اجتماعی توده‌واری را شکل داده است

نشست «جهان ایرانی فضای مجازی در زمانه پساتلگرام» به همت گروه مطالعات رسانه پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی‌ و با سخنرانی دکتر احسان شاه‌قاسمی، استادیار ارتباطات اجتماعی دانشگاه تهران، دکتر فرشاد مهدی‌پور، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، دکتر عزیز نجف‌پور، مدرس و پژوهشگر مطالعات علم، فرهنگ و فناوری و رئیس دفتر مطالعات فضای مجازی و دکتر مجید سلیمانی، پژوهشگر و مدرس فرهنگ و ارتباطات، چهارشنبه، ۵ اردیبهشت‌ماه در سرای شهید آوینی پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی ‌برگزار شد.

عزیز نجف‌پور :مسئله کلان حکومتی ما امنیت اقتصاد ملی است

عزیز نجف‌پور، مدرس و پژوهشگر مطالعات علم، فرهنگ و فناوری و رئیس دفتر مطالعات فضای مجازی در بخشی از این نشست به سخنرانی پرداخت و گفت: مسئله اصلی و کلان حکومتی ما، بحث تعرض و امنیت اقتصاد ملی ما است. بحث‌هایی که در این خصوص مطرح می‌شود، مثلا شما می‌خواهید در حوزه سیاست کارهایی انجام دهید و غیره به نظر من چنین بحث‌هایی پروپاگاندا و حاصل ذی‌نفعان حوزه اقتصاد تلگرام است. سیاست‌مدارانی ابله هستند که نمی‌توانند امر حکمرانی را از امر سیاسی تمیز دهند.

وی افزود: اگر بحران در یکی از مناطق ایران صورت گیرد و کشورهای دیگر در آن دخالت کنند ما سریع موضع‌گیری می‌کنیم ولی در مورد اینکه یک پیام‌رسان با پشتیبانی کسانی که ما آنها را نمی‌شناسیم یک تعرض همه جانبه اقتصادی و غیره است به طوریکه بحرانی‌ترین وضعیت خود را در طول تاریخ ایران طی می‌کند. با این اوصاف می‌گویند شما بحث‌های سیاسی انجام می‌دهد و به دنبال بستن آزادی‌های مردم هستید.

مدرس و پژوهشگر مطالعات علم، فرهنگ و فناوری با بیان اینکه ما را با زور و چماق از سنت کندند و به دنیای مدرن پرتاپ کردند، گفت: زمانی که مردم را از سنت به دنیای مدرنی که سیستم اقتصادی و نظایر آن به کلی تفاوت دارد و به صورت کاملا موضوعی و به زور سرنیزه در ساختارهای اجتماعی مدرن افکنده شدیم. اگر حرف از آزادی بزنیم باید ما را به همان جایی که بوده‌ایم برگردانده شویم بعدا آزادی معنا پیدا می‌کند.

رئیس دفتر مطالعات فضای مجازی تصریح کرد: یکی از کارهایی که جمهوری اسلامی ‌انجام می‌دهد این است که برگردد و هویت اصلی مردم را در ساختارها تجلی دهد و بعد بگوید انتخاب با شماست و هر کاری که فکر می‌کنید درست است را انجام دهید. ما در حال حاضر در یک جاده صاف قرار نداریم بلکه در سراشیبی قرار گرفته‌ایم.

نجف‌پور با اشاره به این ادعا که در پیام‌رسان داخلی و خصوصی، به حریم خصوصی مردم راحت تجاوز می‌شود، گفت: این حرف کاملاً خطاست. همانطور که مردم به پیامک و تلفن و ایمیل‌های دانشگاهی و غیره اعتماد کردند، به همین ترتیب به پیام‌رسان‌های داخلی هم می‌توانند اعتماد کنند. کسی که از این موضوع می‌ترسد باید از او پرسید که چه چیزی دارد که آنقدر هراس از افشای آن دارد!

وی افزود: نکته دیگر این است که برخی وجود اختلال و مشکل در پیام‌رسان‌های داخلی را بیان کرده‌اند، این در حالی است که چنین نیست. یکی از نقاط مثبتی که شبکه‌های پیام‌رسان دخلی دارد این است که در صورت وجود هر نوع مشکلی می‌توان به مراکز قضایی شکایت کنند و مسئله را پیگری و دنبال کنند و حقوق فردی و جامعه را اعاده کنند.

مدرس و پژوهشگر مطالعات علم، فرهنگ و فناوری تصریح کرد: بی‌شک پیام‌رسان‌های داخلی در رقابت فنی با پیام‌رسان‌های خارجی ضعف دارند و این محرز است چرا که شبکه‌ها و پیام‌رسان‌های خارجی امروزه فراگیر شده‌اند. بی شک اگر پیام‌رسان‌های داخلی هم با چنین استقبالی روبه‌رو شوند، قدرتمندتر خواهند شد.

رئیس دفتر مطالعات فضای مجازی تاکید کرد: ما از تلگرام حمایت‌های جدی کرده‌ایم. تلگرام، تلگرام نبود و حمایت‌هایی که حاکمیت جمهوری اسلامی ‌از این پیام‌رسان داشت به‌این امر دامن زد. باید به پیام‌رسان‌های داخلی هم فرصت و اطمینان دهیم تا با پیام‌رسان‌های خارجی وارد رقابت شوند و این مطلوب است.

نجف‌پور گفت: یکی از زیرساخت‌هایی که حاکمیت برای توسعه ۵ ساله داخلی باید پیش گیرد، بحث فنی است، بار پیام‌رسان‌های تا حد زیادی بر دوش فارغ التحصیلان همین دانشگاهایی است که از آنها نظرسنجی می‌شود، از هزینه شخصی استفاده می‌کنند، بنابراین باید بستر حقوقی مد نظر قرار گیرد و هم حاکمیت و هم مردم چنین امکاناتی را برای این افراد فراهم سازند.

وی با بیان الزامات برای بازگشت به پیام‌رسان‌های داخلی اظهار کرد: اینطور نیست که یک عده دل‌بخواهانه به این سمت رفته باشند، ما به زور آنها را به ‌این سمت کشانده‌ایم و در پیام‌رسان‌های خارجی مستقر کرده‌ایم. در حال حاضر وظیفه حکومت است بستر و شرایط را فراهم کند که برگردند. یکی از الزامات نفی چشم‌نداز پیام‌رسان غالب، حداقل در یکسال آینده است.

مدرس و پژوهشگر مطالعات علم، فرهنگ و فناوری بیان کرد: اگر حکومت به دنبال توسعه رسانه‌های داخلی است باید در اینجا پیش قدم شود و مانند اپراتورهای ایرانسل و همراه اول، اعتماد مردم را به ‌این شبکه‌ها و پیام‌رسان‌ها افزایش دهد.

رئیس دفتر مطالعات فضای مجازی گفت: من به ۴-۳ میلیون نفر روشنفکری که هر کاری که جمهوری اسلامی ‌انجام می‌دهد، مخالفت می‌کنند کاری ندارم. من با توده خاکستری جامعه ‌ایران کار دارم که‌ ایرانی، به مراتب مسلمان و به نوعی میراث‌دار انقلاب هستند و اکثریت مطلق جامعه‌ایران را تشکیل می‌دهد. دنبال یک پیام‌رسان ساده و راحتی که همه دوستان بتوانند حضور داشته باشند و ارتباط برقرار کنند، هستم.

نجف‌پور تاکید کرد: اگر حکومت بتواند این دو نکته یعنی ۱- مبادله  پیام‌ها بین پیام‌رسان و ۲- تحول‌پذیری بین پیام‌رسان‌ها را ایجاد کند از مشکلات عدیده‌ای که وجود دارد کاسته می‌شود.

مدرس و پژوهشگر مطالعات علم، فرهنگ و فناوری تاکید کرد: اگر ما بتوانیم سرمایه‌گذاران داخلی و بخش خصوصی را وارد رسانه کنیم کمک‌کننده است.

وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت ما چندین اپراتور داریم که می‌تواند وارد حوزه پیام‌رسانی شود و از دانش و زیرساخت‌های فنی خوبی هم برخوردار است، برای من جای تعجب دارد چرا دوستان وزارت ارتباطات نمی‌خواهند وارد این موضوع شوند. به نوعی در صورت وجود پیام‌رسان‌های داخلی، بازار کسب و کار راه اندازی می‌شود و نقاظ ضعف خود را کاهش دهند.

نجف‌پور افزود: تعریف دقیقی از «پیام‌رسان بومی» ارائه نشده است. پیام‌رسان‌های داخلی از چندین حیث می‌تواند بومی شود، از لحاظ فنی و زیرساختی و مدیریتی که در کشور وجود دارد و بر اساس قوانین داخلی کشور صورت گیرد.

رئیس دفتر مطالعات فضای مجازی گفت: اگر بخواهیم برای جامعه ‌ایرانی پیام‌رسان بومی ‌متناسب با شاخص‌های فرهنگی و اجتماعی داشته باشیم باید الگوریتم‌های متناسب با شاخص‌های ارتباطی، اجتماعی و هویتی جامعه تعریف شده باشد.

وی در بحث دیگری گفت: من به شکست فیلترینگ در روسیه آنچنان که برخی می‌گویند باور ندارم، خیلی از جاها موفق عمل کردند. تصوری که من دارم این است که کشور روسیه در ابتدا موفق عمل کرده اما بعد آن را به حال خود رها کرد.

عزیز نجف‌پور، رئیس دفتر مطالعات فضای مجازی در پایان گفت: از لحاظ فیلترینگ به نقل از کارشناسان اهل فن در ایران امکان فیلترینگ وجود دارد و کسی در فیلترینگ شکست می‌خورد که زود رها کند. لذا اگر حکومت به ‌این جمع‌بندی برسد که باید فیلترینگ کند از لحاظ فنی امکان پذیر است ولی باید تا آخر پیگیر بود.

مجید سلیمانی: فضای مجازی ایرانی از عرصه سیاست‌گذاری عمومی‌ غفلت کرده است

مجید سلیمانی، پژوهشگر و مدرس فرهنگ و ارتباطات در بخشی از این نشست گفت: برنامه پیام‌رسان تلگرام از اواسط سال ۱۳۹۴ در بین کاربران ایرانی رواج پیدا کرد. به تدریج انبوهی از کاربران وارد فضای تلگرام شدند و با توجه به امکانات خیلی راحت و ساده‌ای که داشت به عنوان یک رسانه فراگیر رشد پیدا کرد.

سلیمانی افزود: یک گزارشی وجود دارد که گروهی از محققین آن را تهیه کرده و در آن نشان داده‌اند که سال ۱۳۹۵تعداد کاربران فضای مجازی در ایران ۱۳۰ درصد رشد داشته است و ۱۷ میلیون نفر به کاربران تلگرام اضافه شده‌اند.

پژوهشگر و مدرس فرهنگ و ارتباطات تاکید کرد: تا قبل از مسئله اقتصادی، مسائل فرهنگی مرتبط به تلگرام کمتر مورد توجه قرار گرفته بود. بعد از دی ماه ۱۳۹۶ و مسائل امنیتی که تلگرام بوجود آورد باعث شد سیاست‌مداران به ‌این بُعد هم توجه ویژه‌ای داشته باشند. به لحاظ اجتماعی و فرهنگی کمتر به پیامدهای استفاده از تلگرام به عنوان یک رسانه، پرداخته شده و سیاست‌مداران کمتر از این منظر به‌این پدیده نگاه کرده‌اند.

وی تصریح کرد: وضعیتی که ما در حال حاضر می‌بینیم این است که بخشی از حاکمیت به دنبال فیلتر کردن پیام‌رسان تلگرام است و پیام‌رسان‌های داخلی را پیشنهاد می‌کنند. محدودیت‌هایی در این زمینه وجود دارد. در هر صورت ما باید همه وضعیت‌ها  را در نظر داشته باشیم ما در اینجا به دنبال این هستیم که با نگاه به‌ آینده و به نوعی با آینده‌پژوهی از وضعیت امروز گذر کنیم.

سلیمانی با اشاره به اینکه فضای مجازی ایرانی از عرصه سیاست‌گذاری عمومی‌ غفلت کرده است، گفت: سیاست‌گذاری عمومی‌ به دنبال منفعت عمومی ‌جامعه است و اینکه رسانه به مثابه جامعه است و به طور کلی مبحثی که دوستان مطرح کردند ناظر بر همین غفلت از منفعت عمومی ‌است.

وی درباره ‌اینکه تلگرام شبکه اجتماعی است یا پیام‌رسان، افزود: شبکه‌های اجتماعی باید یک موقعیتی را فراهم کند مثل فیس‌بوک و توئیتر که افراد در آن بتوانند در یک ارتباط چند سویه و متقابل قرار گیرند نه ارتباط یکسویه. همگرایی در واقع بین ارتباطات فردی، میان‌فردی و گروهی با ارتباطات توده‌ای باعث تقویت ارتباطات توده‌ای در تلگرام شده است. یعنی ما عملا بازگشتی به سی چهل سال پیش که ارتباطات توده‌ای و عصر تلویزیون مطرح است و افراد با فوروارد کردن محتوا به این ارتباطات یک‌سویه دامن می‌زنند.

پژوهشگر و مدرس فرهنگ و ارتباطات تصریح کرد: توجه سیاست‌گذاران کشور نه به لحاظ فرهنگی و اجتماعی و پیامدهای ناشی از آن است بلکه مسئله اقتصادی و تا حدی امنیتی دی‌ماه و وضعیتی که امروز در ایران وجود دارد برایشان مهم است و در قدم اول باید «گفت‌وگو» صورت گیرد. یعنی گفت‌وگو در همه سطوح رخ دهد و از لحاظ فنی و محتوایی اقدام شود. این گفت‌وگو در واقع باعث می‌شود پیام‌های منفی و مثبت تغییرات سیاستی که اتخاذ می‌شود را روشن می‌کند.

سلیمانی در ادامه افزود: وضعیت گفت‌وگو درباره پیام‌رسان تلگرام یک وضعیت مغشوش است و  هم مخالفان و هم موافقان از پروپاگاندا استفاده می‌کنند.

وی در بحث دیگری از سخنان خود اظهار کرد: بدون استفاده از «گفتمان عام» نمی‌توانیم هیچ ساحتی را به اجرا گذاریم، خصوصا تلگرام که ذی‌نفعان آن عموماً عامه مردم هستند، ضمن آنکه به لحاظ فنی در اختیار حکومت‌ها هم نیست. در هر صورت این گفتمان عام هنوز رخ نداده است یعنی مطالبه‌گری عمومی ‌به معنای واقعی از سوی عامه مردم ایجاد نشده است.

پژوهشگر و مدرس فرهنگ و ارتباطات تاکید کرد: در مجموع شخصا اعتقاد دارم وجود پیام‌رسان داخلی و حتی ایجاد شبکه اجتماعی داخلی به نفع مردم خواهد بود.

سلیمانی یادآور شد: مطالعاتی که در مورد شبکه‌های اجتماعی در جهان انجام شده بود نشان می‌دهد بیش از ۹۰ درصد کاربران اینترنتی در کره جنوبی از یک نرم افزار پیام‌رسان داخلی تحت عنوان «کاکائوتاچ» استفاده می‌کنند و حدود ۴۹ میلیون کاربر در آن عضویت دارند.

مجید سلیمانی، پژوهشگر و مدرس فرهنگ و ارتباطات در پایان گفت: جایگزینی پیام‌رسان داخلی امکان‌پذیر است اما باید بستر و شرایط آن فراهم شود. در سال ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ تقریبا ۱ درصد پهنای باند اینترنت در جهان توسط موبایل‌ها استفاده می‌شد که الان به بالای ۷۰، ۸۰ درصد رسیده است.

احسان‌ شاه‌قاسمی: «مراکز مردم نهاد» درمانگاه مشکلات ایران هستند.

احسان‌ شاه‌قاسمی، استادیار ارتباطات اجتماعی دانشگاه تهران در بخشی از این نشست گفت: بنده شخصا به ‌اینترنت و فضای مجازی بدبین هستم. با توجه به ‌اینکه منابع و کارهای علمی ما اکثراً اینترنتی است ولی به لحاظ فرهنگی خیلی بدبین هستم.

شاه قاسمی افزود: من مخالف هرگونه استفاده از فضای مجازی برای افراد زیر ۱۸ سال هستم. بعضی از مسائل را با آموزش هم نمی‌توان حل کرد. تمام بحث‌های عملی که  در کشور ما و دنیا مطرح است این است که اگر تلگرام را ببندیم و فیلتر کنیم، مزایایی را از دست می‌دهیم و اگر باز کنیم، معایب وسیعی وارد می‌شود.

عضو هیئت علمی گروه ارتباطات دانشگاه تهران تاکید کرد: من به عنوان آدم فرهنگی چندان توجهی به مسائل سیاسی ندارم. تا زمانی که فرهنگ ما تغییر نکرده باشد و فرهنگ‌سازی انجام نشود ما آسیب خواهیم دید. فرهنگ ما از پایه دارای تغییر شده است چرا که اساس تمدن ما از سکسوالیته شکل گرفته‌اند.

وی با بیان اینکه ما فضای مجازی را به حال خود رها کرده‌ایم، یادآور شد: عملا چشم و گوش خود را نسبت به آن بسته‌ایم. باید در مورد نوجوانان و جوانان پژوهش‌های علمی دقیق انجام شود، با این اوصاف متوجه خواهیم شد چه اتفاقات وحشتناکی رخ می‌دهد. مثلا پژوهشی در منطقه ۲۲ تهران انجام شده و در آن ۷۰ درصد از دخترهای ۱۰ تا ۱۱ ساله‌ دانش‌آموز که گوشی هوشمند دارند، دوست پسر دارند. این مسئله اهمیت دارد یا مسئله ارزی که تصاعدی بالا می‌رود و روی آن مانور می‌دهند؟! این امر مهم است یا خبر مومیایی انسانی که اخیرا در شهر ری پیدا شده است؟! این فرو ریختن تمدن است.

شاه قاسمی در این زمینه هشدار داد: در ۲۰ سال آینده تغییرات ما گسترده‌تر خواهد شد. نکته بعدی این است که بعضی از بحث‌های علمی در میان هیاهوی سیاسی رها می‌شود.

استاد دانشگاه تهران افزود: ما یک اصل در رسانه داریم به نام «هیچ کس نمی‌داند»، ما نمی‌دانیم که اگر تلگرام را بتوانیم ببندیم چه اتفاقی خواهد افتاد و حتی اگر بتوانیم و کاربران هم به شبکه‌های داخلی بپیوندند، این مشکلات به قوت خود باقی خواهد ماند.

وی افزود: ما نیازمند این هستیم که در بالاترین سطح فلسفه، فلسفه تکنولوژی و رسانه صحبت شود و بدانیم اینکه رسانه واقعا چیست؟ آسیب‌شناسی دقیق و علمی صورت گیرد. ما باید سرشت شبکه‌ها و پیام‌رسان‌ها را بدانیم و بعد در مورد آنها تصمیمات و سیاست‌گذاری‌های کلان را انجام دهیم.

شاه قاسمی در بخش دیگری از سخنان خود به «شیوه تنظیم» تاکید کرد و گفت: تنها شیوه تنظیمی‌ که ما می‌شناسیم «تنظیم حکومتی» است. اگر ما اجازه دهیم «تنظیمات اجتماعی» وارد شود، اتفاقات خوبی خواهد افتاد و بسیاری از مشکلات حل خواهد شد.

وی یادآور شد: در کشور آمریکا شیوه تنظیم، بدون دخالت دولت انجام می‌شود. کشور آمریکا برخلاف تصور ما یک کشور مذهبی است و امروزه تعداد مذهبی‌های کشور آمریکا کمتر از مذهبیون کشور ما نیست. در زمینه رسانه و فیلم هم یک رده بندی خاص وجود دارد. مثلا ۱۸+ و نظایر آن در بالای تصاویر مشخص است و یک سری مراکز مردم نهاد وجود دارد که اجازه تبلیغات به فیلم‌های بدون رده‌بندی را نمی‌دهد.

شاه‌قاسمی در همین راستا افزود: ما در ایران چنین نهادهایی نداریم و تمایل زیادی هم برای ایجاد آن بنا بر دلایل متعدد وجود ندارد. اگر ما بخشی از تنظیم را به صورت غیر رسمی ‌به گروه‌های سنتی، محلی و مساجد واگذار کنیم، بسیاری از مشکلات حل خواهد شد.

عضو هیئت علمی گروه ارتباطات دانشگاه تهران در بخش دیگری از سخنان خود گفت: ما در پی یک بازاندیشی خواهیم بود و در مورد رصد کردن و بررسی اطلاعات چیزی حدود ۴۰ میلیون کاربر کار وقت‌گیر و خیلی دشوار است و در این زمینه جای نگرانی وجود ندارد.

وی ابراز تاسف کرد که چرا این میزان از بی‌اعتمادی به دستگاه‌های دولتی و حکومتی باید وجود داشته باشد. مسئولین باید پاسخگوی این بی‌اعتمادی باشند.

شاه قاسمی با بیان اینکه ما ناکارآمد هستیم، گفت: ما باید بپذیریم ناکارآمد هستیم. مسئولین باید رسیدگی کنند. کشور استراتژیکی چون ایران زمانی رئیس جمهور آمریکا را تعیین می‌کرد (جلوی ریاست جمهوری کارتر را گرفتیم و ریگان را رئیس جمهور کردیم) و با این همه سرمایه هنگفت منابع طبیعی در کشور و وجود سرمایه‌داران بزرگ، توانایی حمایت از شبکه‌های پیام‌رسان داخلی را نداشته باشیم! این برای جامعه ما دردآور است.

وی در بخش دیگری از سخنان خود در مورد آینده فضای مجازی در ایران تصریح کرد: در مورد آینده فضای مجازی ما یک اصل رسانه‌ای به نام «هیچ کس نمی‌داند» وجود دارد یعنی مشخص نیست. مثلا قبل از سال ۱۹۹۶ چندین سرور آنلاین پخش اخبار وجود داشت که یوتیوب از این میان پیروز شد. پس مشخص نیست آینده فضای مجازی چگونه خواهد بود.

این استادیار ارتباطات افزود: باید از تمرکز بر تنظیم حکومتی به آموزش مردم تغییر گرایش دهیم این مستلزم یک «گفتگو ملی» است و در آن باید به همدیگر اعتماد کنیم و حرف همدیگر را بهتر متوجه شویم. تا این بستر و زمینه پیش نیاید ما در همین وضعیت قرار خواهیم داشت.

احسان‌ شاه‌قاسمی، استادیار ارتباطات اجتماعی دانشگاه تهران در پایان گفت: ما باید از سیاست «تنظیم حکومتی» به سیاست «آموزش مردم» تغییر گرایش دهیم و از طریق مردم و رهبران مردم و آموزهای دیگر پی ببریم که مثلا تلگرام مضر است. این مستلزم یک «گفت‌وگو ملی» است و در آن باید به همدیگر اعتماد کنیم و حرف همدیگر را بهتر متوجه شویم. تا این بستر و زمینه پیش نیاید ما در همین وضعیت قرار خواهیم داشت.

فرشاد مهدی‌پور: تلگرام جهان اجتماعی توده‌واری را شکل داده است

فرشاد مهدی‌پور، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در بخشی از این نشست به ارائه دیدگاه‌های خود پرداخت و گفت: ما یک جهان اجتماعی احتمالا قراردادی داریم و درون آن زیست می‌کنیم، اینکه قبل از ما وجود داشته است یا ما آن را بوجود آورده‌ایم، محل بحث و گفت‌وگو است اما آنچه روشن است این است که در یک فرآیند تدریجی ما این جهان اجتماعی را تغییر می‌دهیم.

مهدی پور افزود: این جهان اجتماعی در قرون مختلف، در معاشرت‌ها، زندگی، بهداشت و تمام روابط اجتماعی قابل رصد است. این جهان یک بخش نمادین دارد که می‌تواند تغییر کند و یک بخش بنیادین که رعایت قوانین و مقررات است و این بخش بنیادین احتمالا ثابت است.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تصریح کرد: تلگرام به مثابه یک جهان اجتماعی قابل بررسی است. باید در مورد اینکه تلگرام جهان اجتماعی را خلق کرده است بحث شود.

این استاد دانشگاه یادآور شد: در گذشته شبکه‌های اجتماعی بر مبنای دوست‌یابی تشکیل شده بود اما تلگرام این را اساس خود قرار نداد و به جای رمز دادن، انسان‌ها را به هم وصل کرد و به واسطه ‌این اتصال بود که یک جهان اجتماعی جدید شکل گرفت، جهان اجتماعی توده‌واری که سریع هیجان زده، احساسی و قابل اداره کردن و نظایر آن را شکل می‌دهد.

وی این برانگیختگی که پیام‌رسان تلگرام بوجود آورده است را بالاتر از سطح یک پیام‌رسان دانست و تصریح کرد: در واقع سه ساحت و اندازه در تلگرام قابل شناسایی است. ابعادی که جهان اجتماعی تلگرام را روشن می‌کند ۱- سطح خرد که فرد و ارتباطات فردی است ۲- سطح میانی که گروه‌ها را شامل می‌شود و ۳- سطح کلان است که شامل کانال‌های میلیونی است و سقف و اندازه ندارد. این سطوح تلگرام، تقریبا در تمامی‌گوشی‌های هوشمند وجود دارد و جمعیت تلگرام فارسی زبانان تقریبا ۵۰ تا ۶۰ میلیون نفر را شامل می‌شود که در این سطوح قابل مشاهده هستند.

مهدی‌پور تاکید کرد: حالا یک عینیت و ذهنیت به وجود می‌آید و مردم واقعیتی را در این شبکه‌ها تجربه می‌کنند. معنای ذهنی این است که در آن آزادی بیان دارند و تصور آنان این است که شفافیت وجود دارد و همه چیز را می‌توانند شفاف ببینند. و از سوی دیگر عینیت پیدا کرده و برای مبادله و در این محیط کسب و کار انجام می‌دهند. مشارکت در امر سیاسی نمونه دیگری از عینیت بخشی تلگرام به زندگی روزمره است و این سرقفلی جدید شبکه‌های اجتماعی است.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تاکید کرد: در جهان اجتماعی یک بخش سطحی و نمادین و یک سطح عمیق و بنیادی داریم. سطح نمادین همان عکس، فیلم و صدا است که قابل مشاهده است و تواتر در آن زیاد است اما سطح بنیادین قابل مشاهده نیست

وی افزود: به لحاظ عمق، هنجارهای در این شبکه‌ها شکل گرفته است. تلگرام از سطحی، سیال و چند هویتی بودن حمایت می‌کند. همین که شما می‌توانید با یک شماره تلفن چندین هویت داشته باشید، گواه بر همین نکته است و این گزاره «سیال بودن هویت امر منفی نیست» را گسترش می‌دهد.

فرشاد مهدی‌پور، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در پایان گفت: تلگرام به لحاظ عمق کارهای بسیاری انجام داد؛ اینکه همه با هم برابرند، از دموکراتیک بودن حمایت می‌کند، از مردم در برابر حکومت دفاع می‌کند و یک سری ارزش‌ها را تثبیت می‌کند مثلا حریم خصوصی را تثبیت می‌کند و از آن حراست می‌کند. محرمانه، ناشناخته و سیال بودن هویت‌ها این ارزش را در شبکه‌ها ایجاد می‌کند که حریم خصوصی حفظ شود.

برای دسترسی به صوت جلسه روی لینک زیر کلیک کنید:

صوت نشست “جهان ایرانی فضای مجازی در زمانه پساتلگرام”