بیستونهمین نشست «مسأله شهر؛ گفتگوهای انتقادی مدیریت شهری و علوم انسانی» با موضوع «معماری فطری و مقدس» با تأملی در طراحی و معماری موکب‌های اربعین برگزار شد.
به گزارش روابط‌عمومی حوزه هنری، در این نشست که به دبیری سیدفاضل سجادی، معمار و پژوهشگر شهر برگزار شد دکتر سیدمجید مطهری‌نژاد، هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع) و سیدمحسن قندی، پژوهشگر معماری و شهرسازی حضور داشتند.
در ابتدای این نشست سجادی بعد از ارائه توضیحاتی در رابطه با اهداف و دلایل برگزاری این نشست از سیدمحسن قندی خواست تا نگاه خود نسبت به موضوع طراحی و معماری موکب‌های اربعین را بیان کند.
سیدمحسن قندی با اشاره به اینکه نوع نگاه ما به این موضوع اهمیت دارد چرا که با جمعیت میلیونی عاشقان اهل بیت (ع) مواجه هستیم، گفت: نکته اینجاست که به لحاظ فرمی ساختار موکب‌ها آنچنان که باید به مفهوم درست خود دست نیافته است. حب حسین باید به‌عنوان یک مولفه به لحاظ مفهومی مورد استفاده در ساخت موکب‌ها باشد، چرا که از یک لایه مفهومی برخوردار است که بر اساس آن باید به مقصد موردنظر برسیم.
قندی افزود: جاذبه امام حسین علیه‌السلام بسیار قدرتمند در پیاده‌روی اربعین حسینی حضور و ظهور دارد و انتظار می‌رود این جاذبه در لایه‌های فرمی معماری موکب‌ها با اهداف دستیابی به محتوای مقصدی ما دیده شود.
نقص معماری موکب‌ها
سجادی در بخش بعدی نشست گفت: به نظر می‌رسد نقصی در معماری موکب‌ها وجود دارد، چرا که از معمار انتظار داریم تا طبق سلوکی حکیمانه عمل کند اما آنچنان که باید شاهد مولفه‌های وادی مقدس نیستیم. به نظر شما این مولفه ها شامل چه نکاتی هستند تا به یک معماری بنای درست برسیم؟
کربلا و اربعین حسینی آیه‌ای الهی است
مطهری‌نژاد در پاسخ به این موضوع گفت: اربعین حسینی آیه و امر الهی است و همه جوانب سیاسی، تاریخی و اجتماعی را زیرمجموعه خود قرار می‌دهد. حب حسین از جانب خداوند در دل‌های این اجتماع نفوذ می‌کند و ریشه می‌دواند و جوانه می‌زند. فضای فطری حب حسین آنچنان جذاب است که همگان را به خود جذب می‌کند و این یکی از نشانه‌های آیه الهی است.
وی افزود: آیه الهی حب حسین به نظام پیوستاری برنامه الهی مربوط می‌شود که کارکرد و عملکرد مشخصی دارد، پس با این نگاه هنگام رویارویی با اربعین حسینی و پیاده‌روی عظیم آن شگفت‌زده می‌شویم. بر اساس این گفته امر مقدس ذیل چنین برنامه‌ای شکل می‌گیرد و جامعه را از موقعیت فعلی خود به موقعیت مقدس اربعین حسینی به حرکت در می‌آورد.
مطهری‌نژاد ادامه داد: سال‌ها پیش، آقای قندی مقاله‌ای در مورد شهر منتشر کرد که در محتوای آن، شهر بر اساس حرکت اجتماعی جامعه معنا پیدا می‌کند که در مسیر پیاده‌روی اربعین و موکب‌های آن هم این حرکت اجتماعی با نور حسینی جاری میان اجتماع در حرکت به سوی نور نهایی همراه می‌شود و موقعیتی مقدس را می‌سازد. اربعین حسینی فراتر از یک کاروان توجه جهان را به خود جلب و به سوی خود فرا می‌خواند.
وی با اشاره به سخنان مقام معظم رهبری در مورد مفهوم آیت عظمی و اربعین حسینی گفت: آیت بزرگی از اربعین هر روز گسترش و عظمت می‌یابد. خداوند جهان را برای اینکار به کار می‌گیرد، به این ترتیب بسیار فراتر از یک راهپیمایی ارزش می‌یابد.
مطهری‌نژاد افزود: موکب‌های مسیر پیاده روی اربعین حسینی وسیله‌ای برای پرت کردن حواس زائر نیست، بلکه هادی به سوی نور نهایی و همراهی با امام علیه‌السلام است. هر موکب یکی از اجزا و ابزار انتقال این اجتماع به سوی نور حقانیت و امام است که اگر بر اساس این گفتار عمل کند، درست پیش رفته است اما در غیر این صورت منحرف شده است و مخرب است.
جایگاه معماری و موکب در این مسیر کجاست؟
سجادی در ادامه با اشاره به اینکه پیاده‌روی اربعین حسینی آیه‌ای الهی است و حرکتی هدایت شده از سوی اوست، این سئوال را مطرح کرد که جایگاه معماری و موکب در این مسیر کجاست و چگونه می‌تواند درست عمل کند؟ به بیانی دیگر معمار فطری در این زمینه چگونه باید عمل کند؟
نگاه آسمانی در ساخت موکب ها دیده نمی‌شود
قندی با تاکید بر اینکه نگاه آسمانی در ساخت موکب‌ها دیده نمی‌شود، گفت: نوری که تاکنون در این نشست مطرح شده است، در معماری ما در موکب‌ها دیده نمی‌شود و سوال اینجاست که فرم معماری آیا اصلا اهمیت دارد یا توان ارائه مفهوم الهی و امر مقدس را دارد یا نه.
وی افزود: لایه مفهومی موجود در یک فضا می‌تواند در فرم شکل گرفته معماری یک بنا تاثیرگذار باشد. لایه مفهومی ما می‌تواند با فرم به کار رفته در معماری همراه شود و نمایی از آن را به منصه ظهور رساند.
معماری کار سختی برای عرض ارادت خود دارد
سجادی در ادامه با پرسشی از مطهری‌نژاد این نکته را مطرح کرد که انقلاب اسلامی ایران جهانی خلق می‌کند که حی است و بر اساس آن رویدادهایی هنری در رشته‌هایی مثل نقاشی شکل می‌گیرد و جهان خمینی و انقلاب اسلامی را به زبان هنر بیان می‌کند. این بیان در معماری کار دشواری است و حالا در اربعین حسینی هم معماری کار سختی برای عرض ارادت خود دارد. سوال اینجاست که چرا در معماری، اهل جهان اربعین نمی‌شویم؟
اربعین نقطه آغازی برای هنرمند است
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق علیه السلام در پاسخ به این سوال گفت: اگر هنرمند و معمار ما با رویکرد آیه اربعین عمل کند، اربعین نقطه آغازی برایش است که می‌تواند تمام زندگی هنری او را بسازد. برای اینکار باید هنرمند معمار ما با امام حسین علیه‌السلام سیر و سلوکی داشته باشد تا بداند که موکبی که می‌سازد مانع رسیدن نور به عاشقان نباشد، بلکه باید جزئی از عناصر هدایت کننده به سوی نور حسینی باشد. اگر نگاه هنرمند ما در عمل هنری خود به نور و نورانیت حسینی باشد، بی‌شک درست عمل خواهد کرد. در این نقطه از زیست هنری خود دچار فهمی از امام حسین علیه‌السلام و اربعین حسینی می‌شود که الهام می‌گیرد و متناسب با آن کار هنری می‌کند.
مطهری‌نژاد افزود: فراتر از حب حسین، حرکت به سوی اوست که این نکته بسیار مهم در معماری هم باید جامه عمل بپوشاند. اگر معمار بتواند فراتر از حب حسین عمل کند گونه دیگری از معماری را ارائه می‌کند که معنا و مفهومی سازنده به قلب آنهایی که در اتمسفر آن بنا قرار می‌گیرند القا می‌کند.
وی ادامه داد: ما در آغاز یک راه بزرگ و عظیم به نام اربعین حسینی هستیم که در آن گویا خداوند این حرکت را با انقلاب اسلامی ایران آغاز دوباره‌ای داشته است.
یک معمار در قبال یک وادی مقدس چگونه باید عمل کند؟
سجادی دبیر این نشست با طرح این سوال که یک معمار در قبال یک وادی مقدس چگونه باید عمل کند؟ گفت: معمار حضور یافته در این وادی چگونه باید زیست و سیر و سلوک داشته باشد تا توان ارائه درست متناسب با آن وادی مقدس را داشته باشد؟
قندی در پاسخ به این سوال با بیان اینکه معمار نفش تبیینی مهمی در این راه دارد، گفت: معمار اگر راه درست خود را برای رسیدن به نور حسینی پیدا کند منیت را کنار می‌گذارد و فرم را متناسب و در راستای رسیدن به نور حسینی به کار می‌گیرد. عامل اصلی این اتفاق جاذبه‌ای است که امام علیه‌السلام ایجاد می‌کند و مسیر صحیح خود را پیدا می‌کند. مؤلفه‌های متعالی در لایه‌های مفهومی به کار گرفته معمار نقش مهمی در عملکرد درست بنای موکب‌ها دارد.
جاذبه امام و تشنگی بی‌پایان زائر برای رسیدن به بین‌الحرمین و زیارت اهل بیت علیهم‌السلام اجازه نمی‌دهد که کسی فرصت بطالت گذارندن وقت را بیابد پس معمار خواسته یا ناخواسته در این شرایط قرار می‌گیرد و متناسب با آن عمل می‌کند.
از نجف تا کربلا حریم حرم امام حسین (ع) است
سجادی در ادامه افزود: موکب‌های مسیر پیاده‌روی اربعین حسینی از نجف تا کربلا حریم حرم امام حسین علیه‌السلام را تشکیل می‌دهند که باید هنرمند ما فهمی از لایه معرفتی آن همراه با در نظرگرفتن خلق‌و‌خوی تکریمی اهل بیت علیه‌السلام و خشیت این بزرگواران داشته باشد تا عملکردی قابل قبول داشته باشد.
مطهری‌نژاد عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق علیه‌السلام نیز درباره این مساله، با اشاره به آیات قرآن کریم در مورد تکریم گفت: خداوند در قرآن کریم از کرامت انسانی به حرکت اجتماعی به سوی نور و همراهی با امام حی و دستیابی به قله‌های فضل سخن می‌گوید. اگر با توجه به این موضوع عمل کنیم آن امر فطری را اجرایی می‌کنیم در غیر این صورت مسیر درست را به سمت آن کانون نورانی طی نمی‌کنیم. امام در تمام این مسیر محوریت دارد تا بتوانیم بیشتر از همیشه از آن تکریم گفته شده بهره ببریم.
وی افزود: موکب‌ها از این نظر که نظام کرامت را مبتنی به سمت امام انجام دهند شأنیت دارد.
اهمیت معماری در مانایی تاثیر پیاده روی اربعین
سجادی در پایان به اهمیت طراحی معماری پرداخت و از قندی خواست با توجه به این موضوع در مورد مانایی تاثیر حضور ما در مسیر پیاده‌روی اربعین از طریق طراحی معماری موکب ها نکاتی را ارائه کند.
قندی در پاسخ به این نکته گفت: بی‌توجهی به این موضوع نیاز به تلنگری دارد تا یادآوری کنیم که پیاده‌روی اربعین حسینی فرای ظاهر آن است و نور و محتوایی دارد که بیش از یک تعریف سطحی از آن است. معماری که سلوک اربعینی داشته باشد در تبیین این موضوع برای خود نیز موفق عمل می‌کند و آن را در طراحی و معماری کاری خود به کار می‌بندد. نشست مسئله شهر می‌تواند نقش تلنگری لازم به ما داشته باشد تا در مورد این امر مهم عملکرد لازم و درست داشته باشیم.
انتهای پیام/
ثبت دیدگاه