نشست برخط «پوسترسازی و نقبی به جهان سینما» برگزار شد/ سمیعی: پوستر بد فیلم را تاکسیدرمی می‌کند/ لطفی‌زاده: گرافیست‌ها به مسئله اقتصاد سینما هم توجه کنند

نشست بر خط «پوسترسازی فیلم و نقبی به جهان سینما» با نگاهی به پوسترهای محمد روح‌الامین در جشنواره‌های فیلم فجر با حضور صادق لطفی‌زاده گرافیست و طراح، علیرضا سمیعی منتقد ادبی و هنری، محمد روح‌الامین گرافیست و طراح و محمدرضا وحیدزاده پژوهشگر حوزه هنر در قالب سی و چهارمین محفل عصرنشینی هنر و اندیشه« دیدار» و به همت پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی برگزار شد.

این جلسه با سوالی مبنی بر اینکه چگونه می‌توان از گرافیک به سینما نقب زد و قرار است پوستر فیلم چه چیزی را به ما عرضه کند؟ آغاز شد.

صادق لطفی‌زاده گرافیست و طراح پاسخ داد: بین جهان سینما و مخاطبانش شکافی وجود دارد و قرار است که گرافیک رابطه این ۲طرف را تسهیل کند. هژمونی سینمای غرب به خصوص سینمای آمریکا همواره روی سینمای ما بوده است در واقع ما در صد سال اخیر یک تطور اساسی داشتیم و در این تطور به شدت به تکنولوژی و پارامترهای فهم هنر مدرن تکیه دادیم. در ابتدا ترسیم پوستر فیلم‌ها دست نقاشان بود. در آن زمان ما تا جای زیادی از سینمای غرب تقلید می‌کردیم. سپس از دهه‌های ۳۰یا۴۰به بعد افرادی چون ممیز به میان آمدند و آرام آرام رد پای گرافیست‌ها در پوسترهای فیلم دیده شد. در صد سال اخیر متن اهمیت بیشتری در پوسترها پیدا کرد به صورتی که فیلمسازان به وجود یک نشان نوشته در فیلمشان اهمیت می‌دهند. در این مدت نشان نوشته‌ها تبدیل به یک عنصر هویتی شدند.

او بیان کرد: در ده سال اخیر ما شاهد این هستیم که نشان نوشته شخصیت پیدا می‌کند. به نظر من یک اتفاق شبه امپرسیونیستی در لوگوی فیلم‌ها میفتد. این در لوگوی فیلم بادیگارد به وضوح دیده می‌شود اما یک سری لوگوها هستند که حسی را از فیلم می‌گیرند و پس از فشرده‌سازی آن را به مخاطب منتقل می‌کنند. روح‌الامین این کار را انجام می‌دهد.

پوستر بد فیلم را تاکسیدرمی می‌کند

علیرضا سمیعی منتقد ادبی و هنری گفت: چرا بیشتر سینماگرها کارهایشان را به آقای روح‌الامین سفارش می‌دهند؟ یاکوبسن معتقد است ترجمه ۳شکل دارد و یکی از اشکال آن ترجمه از یک سپهر نشانه‌ای به سپهر نشانه‌ای دیگر است. پوستر چنین موقعیتی دارد البته به نظر می‌رسد که ترجمه فیلم به پوستر کار غیر ممکنی است  چون فیلم زمانمند است و حیات دارد. ما در پوستر با هنری ایستا مواجه هستیم بنابراین وقتی به یک پوستر بد نگاه می‌کنیم به نظر می‌رسد که فیلمی را تاکسیدرمی کرده‌اند. چنین پوستری حیات فیلم را پشت سر می‌گذارد و مخفی می‌کند.

او افزود: سن آگوستین اولین فیلسوف مسیحی طرحی از زمان دارد که جالب است. او می‌گوید ما همواره در زمان حال وجود داریم. گذشته و آینده نیز در زمان حال  وجود دارند اما چگونه؟ اینطور که گذشته به صورت خاطره و آینده به شکل انتظار در زمان حال وجود دارند بنابراین حال پر بار از زمان است.

این منتقد ادبی و هنری بیان کرد: زمان حال برای مخاطب اثر هنری همواره پر بار است. نگه داشتن آن نقطه زمان حال پوستر را به ترجمه فیلم تبدیل می‌کند. پوستر می‌تواند نشان دهد که ما می‌توانیم در یک هنر ایستا ریتم داشته باشیم اگر به جای عناصری که روی خط زمانی برمی‌گردند، کلمه نسبت را بگذاریم. این نسبت برقرار کردن و سرشار کردن زمان حال امکان می‌دهد که ما ترجمه خوبی از فیلم داشته باشیم. هر تبلیغی باید چیزی از آن چیزی را که تبلیغ می‌کند، داشته باشد به همین دلیل تبلیغ فیلم همواره باید بشارت بدهد. کسی که بشارت می‌دهد باید همیشه سرشار و لبریز از چیزی باشد که دارد از آن حرف می‌زند. آن بشارت و وعده در پوستر روح‌الامین هست.

الآن تنها پوستری که شکل کلاسیک خودش را دارد، پوستر سینما است

محمد روح‌الامین گرافیست و طراح گفت: من پر از حرف، گله و شکایت هستم. من گنگ خواب دیده هستم و نمی‌دانم چه اتفاقی افتاده است ولی اگر جادو و تحولی هست فکر می‌کنم متعلق به صاحب عالم است و ما باید ودیعه‌دار آن باشیم.

او افزود: به اعتقاد من کسی که می‌خواهد درباره پوستر فیلم صحبت کند اساسا باید درباره فیلم صحبت کند. در واقع من قبل از اینکه طراح باشم آواره سینما هستم و به نظر به همین خاطر فیلم در آثارم موضوعیت زیادی دارد. انقدر سینما در کارهای من پر رنگ است که خروجی کارهایم مزه فیلم می‌دهد. هنوز هزاران ایده برای کار کردن در ذهن من هست. سینما یک صنعت است و وجه صنعتی زندگی در دوران ما بسیار پر رنگ است. من می‌خواهم سینما سر پا بماند و چرخش بچرخد. به اعتقاد من الآن تنها پوستری که شکل کلاسیک خودش را دارد، پوستر سینما است.

• شما وقتی می‌خواهید وارد جهان یک فیلم بشوید، چه می‌کنید؟

من به گذشته کارگردانان اهمیت می‌دهم و گفت‌وگوها و فیلمنامه را مهم می‌دانم در واقع اگر فیلم به مرحله تولید نرسیده باشد، حتما فیلمنامه را می‌خوانم. کار من جزئیات زیادی دارند. این جزئیات جزء متن هستند و حاشیه به حساب نمی‌آیند.

صادق لطفی‌زاده گفت: درگیری‌های یک گرافیست خیلی خیلی بیشتر از درگیری‌های نقاشان و سایر هنرمندان است. بچه‌های گرافیست باید به مسئله اقتصاد سینما هم توجه داشته باشند بنابراین برخی از گرافیست‌ها به جای اینکه برای خلق یک اثر به خلوت خودشان بروند به تکنیک ها و فنون مطرح و کلیشه شده توجه می‌کنند.

او افزود: به نظر من محمد روح‌الامین در زمان حال برخلاف رود شنا می‌کند. من همیشه منتظرم کارهای او را ببینم و متوجه شوم که چه چیزی را عرضه می‌کند.

این گرافیست و طراح بیان کرد: هم‌اکنون پوستر فیلم‌ها تنها ورودی ما به آثار سینمایی نیستند. ما در پوستر با یک صحنه جاودانه مواجهیم اما عناصر هنری کمتر در موشن پوسترها دیده می‌شوند. به راستی ۲۰ یا ۳۰ سال بعد با روی کار آمدن فضاهایی چون متاورس چه بر سر پوستر فیلم‌ها می‌آید؟

تولید موشن گرافیک معنی ندارد

روح‌الامین در ادامه گفت: پوستر در گذشته به ما نمی‌گفت که داستان فیلم چیست. امروز هم چنین است بنابراین ایجاز و تعلیق گرافیک در گذشته بوده و هنوز هم هست. به نظر من سینما به این ایجاز و تعلیق نیاز دارد.

او گفت: هیچ کسی به اندازه کارگردان به فیلمش اهمیت نمی‌دهد. ما در عالم تکثر زندگی می‌کنیم. تکثری که مزه همه چیز را گرفته است. من ترجیح می‌دهم فعالیت چندانی در فضای مجازی نداشته باشم و همچنان شخصیت پوستر را حفظ کنم و مخالف این هستم که پوسترها را موشن کنند. به نظر من تولید موشن گرافیک معنی ندارد.

این طراح و گرافیست افزود: پوستر باید خون و جریان داشته باشد. پوستر فیلم باشد. گرافیک ما از هنر گرافیک شرقی گرفته شده است اما امروز از نظر من اگر پوسترسازی‌مان قرار است الگویی داشته باشد، باید الگوی کاپیتالیستی داشته باشد تا سوسیالیستی.

این طراح و گرافیست بیان کرد: من از استاد ممیز و فعالیت او در عرصه طراحی لوگوی فیلم الهام گرفتم.

معیار نوآوری آینده است

علیرضا سمیعی گفت: دور و بر ما پر از اثر هنری است با این حال ما می‌توانیم آثار هنری برجسته را تشخیص بدهیم. نوآوری خیلی بد در کشورهای در حال توسعه فهمیده می‌شود و بهتر است بگویم اصلا فهمیده نمی‌شود. ما معتقدیم نوآوری یعنی اثری با آثار گذشته متفاوت باشد. این در صورتی است که معیار نوآوری گذشته نیست و آینده است. فرد نوآور کسی است که تکلیف بعد از خودش را روشن می‌کند. کسی که در اثر هنری‌اش کمال دارد یک فرد نوآور است.

او افزود: هر شخصی که در کارش نوآوری و کمال دارد شخصی است که نقطه‌ای را که به او سپرده شده است، از نو بنا می‌کند. ممیز چنین فردی بود.

این منتقد ادبی و هنری بیان کرد: پوستر ما با کارهای روح‌الامین به یک نقطه کمال رسیده است. روح‌الامین معتقد است که زبان پوستر را می‌داند و قاضی پوستر است.

امروزه اگر برق برود تعداد زیادی از گرافیست‌ها و طراحان ما بیکار می‌شوند

روح الامین گفت: من گذشته‌ای مملو از کشف و شهود هستم و فکر می‌کنم می‌شود با یک اعتماد به نفس هر آنچه را که در جهان امروز و گذشته اتفاق افتاده است، فارسی کنیم بنابراین گاهی برای فیلم‌های به اصطلاح مبتذل کار می‌کنم. سینمای مبتذل صنعت سینما را سر پا نگه داشته است.

این طراح و گرافیست بیان کرد: امروزه اگر برق برود تعداد زیادی از گرافیست‌ها و طراحان  ما بیکار می‌شوند این در حالی است که طراحی ربطی به کامپیوتر ندارد و دنیای شخصی خودش را دارد یعنی اگر قرار باشد کسی مثل من به مکانیزم آرشیو و سرچ وابسته شوم، قافیه را باخته‌ام.