رسانه ها و اعتراضات-اغتشاشات دی ماه ۹۶

باحضور:
دکتر فرشاد مهدی پور
دکتر عبدالله بیچرانلو
دکتر مجید سلیمانی
دکتر صادق نصرالهی

گزارش نشست

نشست «رسانه‌ها و اعتراضات و اغتشاشات دی‌ماه ۹۶» با حضور آقایان دکتر فرشاد مهدی‌پور، دکتر عبالله بیچرانلو، دکتر صادق نصرالهی و دکتر مجید سلیمانی در پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی برگزار شد و در آن حاضرین نشست به طرح ابعاد رسانه‌ای این رخدادها پرداختند.

🎙دکتر فرشاد مهدی‌پور
نزدیک دوسه سال است درگیر رکود اقتصادی، تعطیلی کارخانه‌ها و کارگاه‌های صنعتی در سراسر کشور هستیم. در چنین شرایطی، نه رسانه‌ ما به این موضوعات پرداخته است و نه اهل دانشگاه به این مورد توجه کردند، اساساً توجهی به روند شکل‌گیری این موضوع وجود نداشته است.
برخی تحلیل‌گر موسمی هستند و تازه در اوج بحران شروع به تحلیل می‌کنند. اما قصه از وسط تعریف شدنی نیست. در مورد وضعیتی که در هفته دوم دی‌ماه با آن روبرو شدیم باید به این نگاه کنیم که ما یک سال و نیم بود که با این موضوع درگیر بودیم.
این تحلیل موسمی، آفت اصلی است که ما با آن مواجه هستیم. ما غفلت می‌کنیم، نمی‌بینیم، تلاش می‌کنیم که بر آن سرپوش بگذاریم و این یک جا دچار فوران می‌شود!
تعداد زیادی از مردم هم‌اکنون با اغتشاش مخالف هستند اما با تجمع اعتراضی موافق هستند و جالب اینجاست که باز هم، همین امروز که داریم صحبت می‌کنیم رسانه ما نسبت به این موضوع ساکت است.

🎙دکتر صادق نصرالهی
یک رسانه ارتباط جمعی که مخاطب آن انبوه است، زمانی می‌تواند موفق باشد که خودش را به ارتباطات گروهی و ارتباطات میان‌فردی نزدیک کند و به‌اصطلاح نوعی همگرایی را ایجاد کند.
چیزی در مورد واقعه فعلی، خیلی عجیب بود، این بود که ما درواقع، حرکت جدی رسانه‌ها به‌ویژه در حوزه شبکه اجتماعی، به‌ویژه کانال «آمدنیوز» را می‌بینیم درحالی‌که در بدنه حزبی و گروهی، مخصوصاً‌ در داخل، خیلی حمایت جدی از این حرکت را نمی‌بینیم. اما می‌بینیم که این حرکت رخ می‌دهد.
فکر می‌کنم تفکیک کردن دو مصداق «انبوه خلق» و «گروه» در اینجا مهم است و می‌تواند توجیه کند که چرا یک واقعه‌ای رخ می‌دهد و ادامه پیدا نمی‌کند؟ یعنی عدم تداوم این حرکت، چه‌بسا با همان نگاه تحلیلی همسانی ارتباط گروهی و ارتباط جمعی، قابل‌توجیه باشد!

🎙دکتر عبدالله بیچرانلو
در دوره‌ای که منجر به انقلاب شد، مردم در اثر توسعه ارتباطات و نیز در اثر توسعه حمل‌ونقل درون‌شهری، نگاه تازه‌ای پیدا کردند و متوجه یک‌جور تبعیض یا فاصله شدند؛ فاصله‌ای بین متمولان و ثروتمندان که در ادبیات آن زمان عنوان «مستکبرین» داشت، در برابر قشرهای بسیار ضعیف جامعه که با عنوان «مستضعفین» از آن‌ها یاد می‌شد.
مخاطبان یا کاربران رسانه‌های اجتماعی وقتی پیام‌هایی از زندگی مرفه برخی متولین یا مثلا همین صفحات بچه‌پول‌دارهای تهران را می‌بینند، آن را با آن زمینه زندگی خودشان ربط می‌دهند اینگونه شکل بحران‌زایی از نارضایی در آنها شکل می‌گیرد.
اگر نظام مقابل این ماجرا چاره‌اندیشی نکند، یعنی با همین روند بوروکراتیک و با همین روندی که درباره مواجه با فساد دارد و با همین مدیریتی که در مسائل اقتصادی دارد، ادامه بدهد، فکر می‌کنم که افراد بیشتری دچار این وضعیت نگران‌کننده بشوند.
خیلی از صاحب‌نظران دانشگاهی در آن بحران و موقعیت بحران، اصلاً‌ راه حلی ندارند. چون اصلاً آموزش ندیدند و یا آموخته نشده‌اند برای اینکه در مواجهه با بحران برایش تجویزی داشته باشند.
اگر شما در مواقع عادی سراغ تحلیل‌گران بروید شاید اصلاً کار به اینجا نکشد. اصلاً بخشی از این ماجرا در آن موقعیت عادی ایجاد می‌شود و به‌تدریج زمینه‌ پیدا می‌کند.

🎙دکتر مجید سلیمانی
باید توجه داشت که جنس این دستگیرشدگان متفاوت‌تر است از کسانی است که مسائل اقتصادی صِرف دارند! میانگین سنی۹۰ درصد کسانی که دستگیر شده‌اند بین ۲۰ تا ۲۵ سال بوده است و یا حتی نوجوان بوده‌اند. اینها مال‌باخته نبودند و باید این‌ها را از هم جدا کنیم.
باید برگردیم ببینیم که چه اتفاقی در حوزه‌های آموزشی ما رخ داده است؟ چه اتفاقی در حوزه‌های رسانه‌ای ما در این سال‌ها رخ داده است. حرفی که آقای بیچران‌لو زدند حرف بسیار درستی است، ما سیاست‌های رسانه‌ای مشخصی تا به الآن نداشته‌ایم و رسانه رسمی ما هم آن‌طور که باید و شاید نتوانسته کاری را انجام بدهد.

@RCICA پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی