در نشست «مسأله شهر» عنوان شد؛ اجرای TOD در تهران شدنی نیست

عضو هیئت علمی گروه شهرسازی دانشگاه علم و صنعت معتقد است که طرح ارائه شده شهرداری مبنی بر توسعه مبتنی بر حمل و نقل عمومی  TOD نیست، به نوسازی کمک نمی‌کند، به هویت ایرانی اسلامی منجر نمی‌شود و درآمد‌های شهرداری را افزایش نمی‌دهد.

نشست «تهران، کلان‌شهر الگو یا مقلد؟؛ بررسی برج‌سازی حاشیه ایستگاه‌های مترو (TOD)» به دبیری سیدفاضل سجادی، پژوهشگر معماری و شهر و با حضور دکتر صالح شکوهی بیدهندی؛ هیئت علمی گروه شهرسازی دانشگاه علم و صنعت، علی پورتقی پژوهشگر حوزه شهر، محمد مهدی کلانتری مدرس و پژوهشگر مرمت و معماری سنتی دانشگاه علم و صنعت و آقای مومنی پژوهشگر حوزه شهر برگزار شد

سیدفاضل سجادی دبیر این نشست پژوهشگر معماری و شهر و دبیر این نشست با بیان سوال‌هایی به اهداف نشست پرداخت و گفت: اگر طرح TOD اجرا شود آیا پیامدهای آن سنجیده شده‌است و واکنش‌های اجتماعی به آن بررسی شده است؟ قدرت و بودجه طرح برای اجرا چقدر است و آیا توان آن را دارد؟ با توجه به تنوع و گستردگی پایانه های حمل و نقل عمومی در اطراف تهران به لحاظ ۶ اندیشه شده است؟ پاسخ به این سوال‌ها در این نشست با بررسی دیدگاه‌ کارشناسان حاضر میسر خواهد شد.

اجرای هر طرحی با بهانه ایرانی اسلامی غلط است

صالح شکوهی بیدهندی به عنوان کارشناس مدعو این نشست و در پاسخ به سوال‌های عنوان شده سجادی گفت: در مصاحبه‌ای که شهرداری تهران در مورد بازطراحی شهری بر محور حمل و نقل عمومی داشت به برنامه‌هایی در خصوص نوسازی تهران بر مبنای توسعه حمل و نقل عمومی پرداخت.

شکوهی افزود: در این مصاحبه و اخبار مرتبط با آن چند کلید واژه از سوی شهرداری عنوان شد که چهار کلید واژه مهم آن را TOD ، نوسازی، هویت ایرانی-اسلامی و درآمد شهرداری تشکیل می‌دهد.

وی با طرح چند سوال ادامه داد: آیا این طرح در اطراف ایستگاه‌های مترو با شعاع ۸۰۰ متر همان TOD است و آیا کارآمد برای ما هست و همچنین روی هویت ایرانی اسلامی تاثیر دارد و سوال سوم این است که طرح به پول بیشتری برای شهرداری منجر می‌شود یا خیر؟

شکوهی در ادامه با تعریف TOD به انطباق این طرح شهرداری بر ادبیات جهانیtod  پرداخت و گفت: این واژه به معنای توسعه مبتنی بر حمل و نقل عمومی است که در آمریکا اولین بار مطرح شد و در نهایت به طرح نوشهرگرایی ختم شد. باتوجه به این تعریف آیا ما در تهران می‌خواهیم همین کار را انجام دهیم و آیا چنین ظرفیتی را داریم؟ جواب منفی است چرا که تراکم موجود در تهران و وسعت آن نسبت به آمریکا قابل مقایسه نیست.

وی افزود: سوال بعدی این است که آیا این طرح به نوسازی بافت‌های فرسوده تهران منجر می‌شود؟ برای دستیابی به جواب این سوال خواهیم دید که در بسیاری از خطوط مترو اصلا مشکل نوسازی نداریم از طرفی هم در بسیاری از ایستگاه‌های مترو آثار تاریخی وجود دارد و بر اساس آن ۸۰۰ متر به آنها آسیب می‌زند. از طرف دیگر ۸۰۰ متر مورد نظر در بسیاری از ایستگاه‌های مترو از محدوده شهری خارج می‌شود و بنظر می‌رسد شهرداری به این بهانه می‌خواهد تراکم فروشی کند و درآمد‌زایی کند.

شکوهی ادامه داد: سوال بعدی این است که آیا این طرح هویت اسلامی و ایرانی را ارتقا می‌دهد؟ برای پاسخ به این سوال باید سراغ دیدگاه‌های مراجع دینی رفت که بر این اساس بلندمرتبه‌سازی را با شهرسازی اسلامی سازگار نمی‌دانند.

وی در همین راستا افزود: بدترین کار ممکن این است که هر طرحی را با بهانه و به عنوان اسلامی انجام دهیم و به اسلام آسیب بزنیم.

شکوهی در ادامه گفت: سوال بعدی این است که آیا این طرح به افزایش درآمدهای شهرداری منجر می‌شود؟ در پاسخ به این سوال به نکاتی از جمله مشکلاتی مثل کمبود منابع آب و افزایش جمعیت و… هزینه‌های چند برابری برای شهرداری می‌شود. شاید در ابتدا موجب درآمدزایی شهرداری شود اما در ادامه آسیب‌هایی دارد که توان پاسخ‌گویی به آن وجود ندارد.

وی ادامه داد: مصاحبه‌هایی که شهرداری با این موضوع داشته موجب کاهش درآمدهای خود می‌شود چرا که به لحاظ قانونی هنوز هیچ بندی تصویب نشده است و چنین مصاحبه‌هایی به توقف فعالیت‌های ساخت و ساز می‌شود و مردم را در انتظار تصویب و ابلاغ نهایی طرح متوقف می‌کند.

شکوهی در جمع بندی گفت: این طرح TOD نیست، به نوسازی کمک نمی‌کند، به هویت ایرانی اسلامی منجر نمی‌شود و درآمد‌های شهرداری را افزایش نمی‌دهد.

*حاشیه‌های تهران از ظرفیت‌های TOD بهره‌مند شده است

علی پورتقی هم در این نشست گفت: مبنا و پایه تهران ۱۲۰درصد تراکم بوده است و درحال حاضر آن را با رعایت قوانینی رایگان به مالکان می‌دهند.

پورتقی افزود: متاسفانه طرح‌های تشویقی تراکم به بهانه نوسازی مشکلاتی را بهمراه دارد که به دیگر شهرهای کشور در حال سرایت است.

وی در ادامه با اشاره به حاشیه‌نشینی در تهران و موقعیت‌هایی که طرح TOD برای آن ایجاد کرده است گفت: اسکان غیر رسمی در حاشیه‌های تهران از ظرفیت‌های TOD بهره‌مند شده است به گونه‌ای که از آن سر تهران با استفاده از حمل و نقل عمومی مناسب مثل مترو و از منطقه‌ای حاشیه‌ای و ارزان به راحتی و در کوتاه‌ترین زمان ممکن به قلب تهران می‌رسیم.

واژه ایرانی اسلامی دستمایه بازیچه برخی سودجویان شده است

محمد مهدی کلانتری مدرس و پژوهشگر مرمت و معماری سنتی دانشگاه علم و صنعت هم با حضور در این نشست و با اشاره به فعالیت‌های شهرداری پیرامون طرح TOD گفت: مصاحبه‌های انجام شده شهرداری بمنظور جایگذاری برنامه‌ها و اهداف مورد نظر خودشان در افکار عمومی است.

کلانتری افزود: واژه ایرانی اسلامی دستمایه بازیچه برخی سودجویان شده است به عنوان مثال در شیراز سطح وسیعی از بافت تاریخی را نابود کردند و مجتمع‌های جدید با همین بهانه ایرانی اسلامی ساختند.

وی ادامه داد: بافت تاریخی در تمام دنیا ارزشمند است و سعی می‌کنند دست نخورده باقی بماند و هرگونه توسعه‌ای خارج از محدوده بافت تاریخی انجام می‌شود.

کلانتری افزود: ما با بافت‌های تاریخی خود به عنوان بافت فرسوده برخورد می‌کنیم و دست به نابودی آنها می‌زنیم در حالی که بافت تاریخی با بافت فرسوده تفاوت بسیار دارد اما شهرداری همه مناطق قدیمی را بافت فرسوده درنظر می‌گیرد.

این مدرس و پژوهشگر مرمت و معماری سنتی دانشگاه علم و صنعت در ادامه گفت: تهران به عنوان شهر ایرانی اسلامی هیچ نشانه ملموسی ندارد و چنین وضعیتی ناشی از مدیریت‌های منفعت‌طلبانه است.

کلانتری در پایان افزود: پشت مردم پنهان شدن از ترفندهای سوداگران است که متاسفانه در این مسئله هم شکل گرفته است.

طرح TOD متناسب با ویژگی‌های جغرافیایی آمریکا برنامه‌ریزی شده است

مومنی پژوهشگر حوزه شهر نیز در این نشست در ارائه‌ای کوتاه گفت: مشکل مسکن مردم بهانه‌ای برای اجرای طرح‌های ساخت و ساز بخصوص در تهران شده است در حالی که مردم باید بدانند که همیشه گسترش ساخت و ساز درست نیست.

مومنی افزود: مفهوم TOD در تهران قابل مقایسه با آمریکا نیست و آن طرح متناسب با ویژگی‌های جغرافیایی آمریکا برنامه‌ریزی شده است. تهران باید طرح مناسب خود را که نیازمند توجه به بسیاری از نکات گوناگون است به کار گیرد.

*ساختمان‌های بلند مالکیت و حق و حقوق آسمان را از مردم سلب می‌کند

سجادی در پایان این برنامه با طرح این سوال که طرح‌های مقابل TOD چه خواهند گفت و اینکه چه راه‌حلی برای مسائل مطرح شده در این نشست وجود دارد، از شکوهی خواست جمع‌بندی نشست را انجام دهد.

شکوهی در پاسخ به سجادی گفت: اینکه تهران به حمل و نقل عمومی نیاز دارد درست است اما اینکه به این بهانه نوسازی و تراکم سازی کنیم کار درستی نیست.

وی افزود: باید از کارشناسان علمی برای پیشبرد مشکلات شهری استفاده کنیم در حالی که کارشناسان علمی نادیده گرفته می‌شود و بیشتر سرمایه‌داران مورد توجه قرار می‌گیرند.

شکوهی در ادامه با تأیید صحبت‌های مطرح شده در این برنامه در مبنی بر اینکه تصمیمات اتخاد شده در تهران به همه کشور سرایت می‌کند گفت: مشکل تهران نبود مسکن نیست مشکل این است که منابع لازم برای زندگی در تهران متمرکز شده است و جمعیت کل کشور برای زندگی بهتر به هر دلیلی تلاش می‌کند تا به تهران مهاجرت می‌کند.

هیئت علمی گروه شهرسازی دانشگاه علم و صنعت افزود: بازار مسکن با هر طرحی به نفع سرمایه‌داران است و هیچ کمکی به نیازمندان نیست. نمونه آن مسکن مهر است که هیچ مشکلی از مشکلات مسکن مردم نیازمند و مستأجر را حل نکرد.

وی با بیان اینکه مطالبه اجتماعی مردمی نکته فراموش شده است که باید مورد توجه جدی قرار گیرد گفت: حمیدرضا آرامی در این مورد به لحاظ شرعی می‌گوید که وقتی زمینی داریم فضای روی زمین مال ما نیست و ارتفاعی بیش از آن مالکیت عمومی دارد که ساختمان‌های بلند آن مالکیت و حق و حقوق را از مردم سلب می‌کند. به عنوان مثال مالکیت نور و دید آسمان به همه تعلق دارد که برج های بلند آن را از عموم مردم بی‌نصیب می‌کند.

*همه جوانب طرح پیش از اجرا سنجیده شود

سجادی در پایان گفت: اگر واقعا قرار است چنین طرحی اجرا شود باید همه جوانب آن سنجیده شود تا تهران شهری مناسب زندگی باشد.