محفل چهل و چهارم عصرنشینی هنر و اندیشه «دیدار»، با عنوان «نگاره پویا در انگاره نمایش»، با نگاهی به مجموعه پویانمایی «هزار افسان» برگزارش شد.
محفل چهل و چهارم عصرنشینی هنر و اندیشه «دیدار»، با عنوان «نگاره پویا در انگاره نمایش»، با نگاهی به مجموعه پویانمایی «هزار افسان» با حضور سید حسین شهرستانی، جامعه شناس و مدرس شاهنامه، هادی بابایی مولف کتاب زیبایی شناسی نگارگری قدیم و محمدرضا وحیدزاده، پژوهشگر هنر و دبیر نشست، بیست و یکم آذرماه به همت پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی در سالن سلمان هراتی حوزه هنری برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی حوزه هنری، در چهل و چهارمین محفل عصرنشینی هنر و اندیشه «دیدار» که با نگاهی به مجموعه پویانمایی «هزار افسان» برگزار شد، سیدحسین شهرستانی جامعه شناس و مدرس شاهنامه درباره این پونمایی گفت: شاید برای اولین بار باشد که از فضای نگارگری ایرانی و زیبایی‌شناسی ایرانی در فضای انیمیشن استفاده می‌شود. داستان شاهنامه و روایت فردوسی وجه تصویری دارد و یکی از ظرفیت‌های شاهنامه این است که می‌تواند وارد هنرهای تصویری شود.
*نگارگری پلی میان ادبیات و سینما
وی شاهنامه و زبان تصویری فردوسی را شکوفا کننده سنت‌ها و نقاشی دانست و افزود: زبان شاعر تصویری است؛ بنابراین تصویر را از درون زبان بیرون می‌کشد و نگارگری را برپا می‌کند، نگارگری علاوه بر اینکه دارای ویژگی‌هایی است، پلی میان ادبیات و سینماست؛ به طوریکه می‌توان گفت نگارگری دارای حرکت است. برای مثال کوه که غیرپویاترین اشیا محسوب می شود، در نگارگری‌های ما حرکت می‌کند و گاه چهره و شخصیت دارد.
این جامعه شناس و مدرس شاهنامه تاکید کرد: نگارگری این ظرفیت را دارد که به سمت پویانمایی برود و این قابلیت در انیمیشن «هزار افسان» کشف شده است.
*هزار افسان اثری به روز است
در ادامه این نشست، بابایی مولف کتاب زیبایی‌شناسی نگارگری قدیم گفت: انیمیشن «هزار افسان» اثری کاملا به روز شده و خاص این سال‌های تمدنی است و ویژگی‌های این محصول نشان می‌دهد که دوستان سازنده این اثر به شاهنامه و نگارگری قدیم کاملا اشراف و تسلط داشته‌اند.
وی با مروری بر تاریخ هنرهای تجسمی و نگارگری اظهار کرد: انیمیشن «هزار افسان» واجد ویژگی‌های عجیب است و ما عصاره خیلی امروزی شده‌ای را شاهد هستیم که برای کودکان جذابیت دارد. این اثر دارای نشانه‌هایی است که وقتی کودک بزرگ می‌شود می تواند با مطالعه تکمیلی به آن برسد.
وی یکی از امتیازهای این انیمیشن را طراحی نیروهای پلید معرفی کرد که به هیبت دیو در آمده‌اند. همچنین در بخش‌های مختلف از جمله نشان دادن تنهایی سام یا نجات توسط سیمرغ، شاهد طراحی بسیار درستی برای مخاطب کودک هستیم.
بابایی در تعریف نگارگری گفت: نگارگری تصویرسازی با تمرکز بر متون ادبی شاخص است.
*اثری نوآورانه
در ادامه سید حسین شهرستانی درباره نوع ارتباط انیمیشن «هزار افسان» با مخاطبان بیان کرد: داستان‌های حماسی و ملی جذاب هستند و تاریخ مصرف ندارند. داستان های ملی و حماسه‌ها برای همه ملت‌ها داستان‌های جاویدانی محسوب می‌شوند و در این حوزه هم داستان شاهنامه کشش زیادی برای مخاطب دارد و علاوه بر اینکه کهنه نمی‌شود، جنبه افسانه‌ای فطری و سایر وجوهاتش از جذابیت برخوردار است.
وی در بخش دیگری از سخنانش به فرم و محتوا اشاره کرد و افزود: فضای انیمیشن و سینمای ما در جایی که خواسته افسانه‌پردازی کند تحت تاثیر قهرمان‌های هالیوودی و فضای هالیوود قرار گرفته و عموما زیبایی‌شناسی بصری هالیوودی در آثار غلبه داشته است در حالیکه در «هزار افسان» شاهد این اتفاق نیستیم.
جامعه‌شناس و مدرس شاهنامه با بیان اینکه فضای تصویری و جهان تصویری نگارگری برای جهانی که با سنت و انیمیشن غربی عادت کرده جذاب است گفت: از آنجا که فضای تصویر با نگارگری فرم خلاقانه تازه‌ای ایجاد می‌کند، آثار تولیدی، متفاوت و دارای مزیت نسبی و ویژگی خاص هستند.
وی ادامه داد: ویژگی انیمیشن هزار افسان این است که به تبعیت از نگارگری دوبعدی است و پرسپکتیو را به معنای مدرن کلمه بیشتر شکسته یا اگر بخواهیم بهتر بگوییم چند لایه کرده است.
شهرستانی جنبه روایی و تصویری «هزار افسان» را بخاطر به روز بودنش یک وجه نوآورانه این اثر معرفی کرد و در انتقاد به آن اظهار کرد: این اثر اتود اولیه است و سیر داستان‌ها خطی است و چندان وارد عمق داستان نمی‌شویم در حالیکه می‌توانست با روایتگری همراه شود و توانمندی‌های کلامی در روایتگری آن کمک کند. این اثر می‌توانست کمی ساختارشکن و خلاقانه تر باشد.
*هزار افسان با مایه هایی از هنر تجسمی ماچین
بابایی، مولف کتاب زیبایی‌شناسی نگارگری قدیم در بخش دیگری از این نشست به ظرفیت‌های نگارگری ایرانی اشاره کرد و گفت: اگرچه چهره‌ها در انیمیشن «هزار افسان» امروزی شده ولی مولفه‌های زیبایی ادبی از جمله صورت‌های گرد که شباهت به قرس ماه دارند، را شاهد هستیم. این انیمیشن جدای از با هویت بودن، شیرین است و چهره پهلوانانش یادآور چهره پادشاهان ایران باستان و پهلوانان قاجاری است. شخصیت این اثر مولفه‌های بصری رستم را دارد ولی کاملا امروزی شده است.
هادی بابایی با تاکید بر اینکه در تولید «هزار افسان» مطالعات خوبی انجام شده گفت: در برخی از بخش‌های این اثر، امکان اینکه مفصل‌تر به موضوع پرداخته شود، وجود داشت ولی شاید برای اینکه حوصله مخاطب که کودک است سر نرود بعضی بخش‌ها چندان تفصیل داده نشده است.
وی همچنین اظهار کرد: در این محصول مایه‌هایی از هنر تجسمی ماچین دیده می‌شود که برای من بسیار جذاب بود. مه‌هایی که دور کمر کوه‌ها در نقاشی چین هستند در این انیمیشن هم مشاهده می‌شود و از نظر من طراح فضای بصری درستی را کار کرده و برای کودک ایرانی چه چیز از این بهتر که این فضا را ببیند و خودش علاقه‌مند شود تا در آینده سراغ این رشته‌ها برود و حتی در این رشته‌ها تحصیل کند.
سیدحسین شهرستانی نیز به چهره در سیر نقاشی ایرانی اشاره کرد که با نقاش قهوه‌خانه‌ای شناخته شده است. وی در ادامه بیان کرد: چهره ایرانی که محصول نقاشی قهوه‌خانه‌ای است دارای چشم و ابروی مشکی، لب‌های غنچه، سبیل یا ریش ایرانی و چهره گرد و شبیه قرس ماه است و شاید به لحاظ ترکیب‌بندی نقاشی و عناصر به گرد پای نگارگری ایرانی از جهات مختلف نرسد چراکه نگارگری هنر فاخر، سلطنتی و درباری است که سطح بالایی دارد و نقاشی قهوه‌خانه‌ای عامیانه بوده است. در نقاشی قهوه‌خانه‌ای مخاطب مردم هستند و قهوه‌خانه بخاطر هویت مردمی بودنش دارای توضیحاتی هم بوده و حتی گاه این توضیحات غلط‌های املایی هم داشته‌اند که نشان می‌دهد نقاش از سواد زیادی برخوردار نبوده است.
وی در سخنانش بر ضرورت جهان روایی تاکید کرد و گفت: جهان روایی باعث می‌شود تا مخاطب با شخصیت‌ها زندگی کند. انیمیشن‌ها جهانی را می‌سازند که فرد غرق در آن می‌شود و به همین دلیل هم این روزها می‌بینیم که فیلم‌های سینمایی بلند به سمت سریال رفته است.
این جامعه‌شناس شاهنامه را یک سریال دانست که می‌تواند انیمیشن‌های سریالی باشد که جنبه خیال‌انگیزی دارد.
بابایی نیز با اشاره به حس و حال شگفت‌انگیز نقاشی قهوه‌خانه‌ای به ویژگی‌های طراحی لباس در انیمیشن «هزار افسان» پرداخت و در ادامه مولفه‌های هویتی نقاشی قدیم ایرانی را برشمرد و میزان نزدیک شدن این انیمیشن به آنها را مطرح کرد.
*مولفه‌های «هزار افسان»
مولف کتاب زیبایی‌شناسی نگارگری قدیم، پرهیز از فضای تهی، قلم‌گیری‌ها که متمایزکننده سطوح رنگی است، ترکیب‌بندی‌ها، زمان‌گریزی و مکان‌گریزی، معناگرایی و نماد‌گرایی، فضاسازی رویایی و عینی‌گریزی را از جمله مولفه‌های «هزار افسان» دانست و به جای خالی کتیبه‌های شعر و هنر خطاطی در این اثر اشاره کرد.
شهرستانی جامعه‌شناس و مدرس شاهنامه نیز در بخش پایانی این نشست درباره شیوه روایتگری «هزار افسان» گفت: در این اثر از عناصر زیبایی‌شناسانه نگارگری و نقاشی که وجه متحرک دارد برای پویانمایی استفاده شده است و توفیقاتش بخاطر اتکا به سنت کلامی و تصویری است. اگرچه از نظر من، ما در «هزار افسان» به یک پیکره رسیده‌ایم که روح ندارد.
وی در پایان گفت: انیمیشن «هزار افسان» به مرز اثر هنری رسیده ولی هنوز حرف تازه‌ای ندارد؛ اگرچه ما این قدر هم از آن توقع نداشتیم و بیشتر میخواستیم برای کودکان قصه بگوید که این کار را هم کرده است و من امیدوارم با این رهنمودها در تولیدات بعدی یک قدم به جلو برویم.
ثبت دیدگاه