موضوع تنظیم‌گری وی‌اودی‌ها؛ جستوجوی توازن فرهنگ کسب‌وکار، عوامل تأثیرگذار و تاثیرپذیر از آن و نگاه حاکمیت به این مسئله، در پنجمین جستار «بازار رسانه» بررسی شد.
پنجمین جستار بازار رسانه به همت پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی با حضور محمد حسین خلعتبری، معاون تنظیم بازار و توسعه کسب‌وکار ساترا، سیدامیر آقایی، دبیر قرارگاه بازارپردازی صنایع فرهنگی دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی و آرین طاهری، پژوهشگر مطالعات رسانه و دبیر نشست برگزار شد موضوع این نشست «تنظیم‌گری وی‌اودی‌ها؛ جست‌وجو توازن فرهنگ کسب‌وکار»، بیست‌ودوم آذرماه در سالن سلمان هراتی حوزه هنری موردبررسی قرار گرفت.
این نشست‌ها در گروه ارتباطات پژوهشکدۀ فرهنگ و هنر اسلامی، ذیل میز مطالعات اقتصاد رسانه طراحی‌شده است تا پیچیدگی‌ها و ظرایف مربوط به اقتصاد رسانه وی‌اودی را با حضور کارشناسان و متخصصان این حوزه بررسی کند و در جهت‌دهی مدیریت آن مؤثر باشد.
آرین طاهری، ابتدا در این نشست دربارۀ هدف میز مطالعات اقتصاد رسانه گفت: مجموعه‌ای از روابط درهم‌تنیده بین نقش‌آفرینان بازار رسانه وجود دارد که با توجه به فناورانه و کسب‌وکاری بودن آن‌ها، مجموعه‌ای از اثرات بیرونی به دنبال خواهد داشت که مهم‌ترین آن، اثر بیرونی فرهنگی بر کاربران است. وی تاکید کرد: در میز مطالعات اقتصادیِ اقتصاد رسانه به دنبال رسیدن به این فهم فرهنگی مذکور هستیم. فهمی از اقتصاد رسانه که در اعداد و ارقام، درامدها، سودها، هزینه‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها خلاصه نمی‌شود.
وی در ادامه گفت: نگاه پژوهشکده به زیرساخت‌های شکل‌گیری یک نظام رسانه‌ای معطوف است؛ زیرا اثرات فرهنگی برآمده از منظومه مناسبات و مراودات بین نقش‌آفرینان بازار، توجیه‌کننده حضور حاکمیت در بازار رسانه‌ها است.
در ادامه طاهری با بیان سؤال «محتوا چه مراحل و سیری را طی می‌کند تا در سکو و پلتفرم مطرح و پخش شوند؟» از آقایی، به صحبت خود پایان داد.
آقایی تمرکز کاری خود بر روی موضوع‌های صنایع فرهنگی کودک و نوجوان را مرتبط‌کننده خود با مبحث سکوها و پلتفرم‌ها دانست و درباره این سوال پاسخ داد: تولیدکننده محتوا باید از تعهدات ارزشی، مانیفست و مخاطب هدف پلتفرم مدنظرش آگاه باشد تا اثر خود را با توجه به این اصول در اختیار مالک پلتفرم قرار دهد یا برای آن اقدام به تولید محتوا کند. همچنین خود پلتفرم نیز باید چشم‌اندازه، سیاست و خط‌مشی خود را برای حاکمیت شفاف کند.
آقایی تبیین شفاف مانیفست ده ساله مالکین پلتفرم‌ها در کشور مجارستان را شرط اصلی اخذ مجوز عنوان کرد و افزود: متأسفانه در کشور ما این سازوکار مدنظر قرار نگرفت است و همچنین دیتاهای در اختیار پلتفرم‌ها، در اختیار تولیدکننده محتوا و بخش فرهنگی حاکمیت قرار نمی‌گیرد که بر اساس آن رصد و مطالعه مناسب صورت بگیرد تا تولیدکننده اثر مطلوب‌تر تولید کند و مسئولین فرهنگی نیز سیاست و برنامه بهتری در جهت اهداف مدنظر خود، تنظیم کند.
آقایی حضور توزیع‌کننده محتوا در واسطه بین تولیدکننده و مالک پلتفرم را تسهیل‌کننده این امور دانست و افزود: درگذشته این سازوکارِ توزیع بین تولیدکننده و صاحبان سینما «تحت عنوان شرکت پخش» وجود داشت. همان‌طور که در کشورهای دیگر در عرصه وی‌اودی‌ها وجود دارد؛ اما در ایران شاهدش نیستیم.
*مخاطب عمومی نمی تواند نسبت به مصرف محصولات فرهنگی وی‌اودی نهی از منکر کند
وی با اشاره به عدم سرویس خودتنظیم‌گرِ رفتار مصرف در کشور گفت: بازخورد منفی مخاطب نسبت به یک محصول دیده نمی‌شود. زیرا سازوکار مناسبی فراهم نیست تا افزایش این بازخوردهای منفی و فشار اجتماعی، اصلاح‌گر رفتار وی‌اودی‌ها باشد. به این شکل نهی از منکر مخاطب عمومی نسبت به مصرف محصولات فرهنگی وی‌اودی رخ نمی‌دهد.
در ادامه خلعتبری با انتقاد از شیوه حکمرانی در عرصه شبکه نمایش خانگی از عدم مشابه این شیوه در صورت‌بندی بین‌المللی خبر داد و افزود: مسائل امروز ما درگذشته کشورهای اروپایی مطرح بوده است و در حوزه اتحادیه اروپا و آمریکا با توجه به تعاریف خود از پلتفرم‌ها، مجموعاً حدود ۱۲ هزار وی او دی به همراه تمام شبکه‌های کابلی، وجود دارد. اما در ایران با توجه به آن‌که شمار زیادی از وی‌اودی‌ها به شکل غیرقانونی مشغول به فعالیت هستند؛ ساترا برای ۴۱۹ وی او دی مجوز صادر کرده است.
*تولید فیلم در عرصه نمایش خانگی ۱۰ برابر تولید فیلم در صنعت سینما است.
وی متفاوت بودن قانون کشور و عدم حضور رسانه‌ی خصوصی کابلی را از دلایل ازدیاد درخواست مجوز فعالیت وی‌اودی‌ها دانست و گفت: در صنعت سینما حدوداً بین ۱۰۰ الی ۱۰۷ فیلم سینمایی و اپیزود، در صداوسیما حدود ۷۰۰ اپیزود و در صنعت نمایش خانگی حدود ۱۰۰۰ اپیزود در سال، تولید می‌شود. پس این میزان تولید محتوا در وی‌اودی‌ها، تنظیم‌گری در این حوزه را برجسته می‌کند.
وی با اشاره به تعریف تنظیم‌گری «خلق، طراحی، توسعه و ایجاد ابزارهای مختلف در عرصه صنعت سینمای خانگی» از وجود نگاه‌های تصدی‌گرایانه به‌جای تنظیم‌گرایانه در بخشی از حاکمیت خبر داد و افزود: ابتدا باید مشخص شود هدف دستگاه‌ها مرتبط تصدی‌گری است یا تنظیم‌گری.
وی با اشاره به وجود چندگانگی در حاکمیت و عدم همگرایی بین دستگاه‌های مرتبط، از نوعی رهایی سکوها که در لیبرال‌ترین کشور ها هم دیده نمی شود؛ خبر داد.
در ادامه طاهری با بیان تعریف‌شدن دستگاه‌های تنظیم‌گر محتوای اینترنتی در کشور همچون ساترا و سازمان تنظیم مقررات ارتباطات رادیویی از ضرورت تجمیع و همگرایی ظرفیت‌های تنظیم‌گری در کشور یادکرد و از خلعتبری پرسید: آیا نهادهای مذکور متوجه تجمیع این امر تنظیم گری هستند؟ اگر هستند، میزان توجه آن‌ها چه میزان است و اگر نیستند، راه‌حل‌های توجیه کردن این نهادها چیست؟
خلعتبری، وزارت ارتباطات و فناوری را تنظیم‌گر حوزه زیرساخت و وزارت ارشاد و سازمان صداوسیما را تنظیم‌گر محتوای فضای مجازی دانست. و درباره سوال مذکور پاسخ داد: دستگاه مربوطه متوجه این امر هستند اما بین آن‌ها تفاوت دیدگاه وجود دارد که همگرایی در رده قانونی و اجرایی را به‌شدت کاهش می‌دهد و به این شکل باید به دنبال راه‌های جایگزین میان‌بُر باشیم.
وی با اشاره به وجود مسئله حکمرانی داده در کشور در عرصه‌های مختلف همچون اقتصاد، از وجود این مسئله هم در حوزه رسانه خبر داد و گفت: به‌جای وجود یک مرجع در حوزه آمار و بررسی داده، به‌صورت متکثر و جزیره‌ای، تحلیل داده‌های متفاوت از هم منتشر می‌شود.
* ترافیک‌فروشی، ام‌الفساد فضای مجازی
وی منبع درآمد وی‌اودی‌ها را به ترتیب مصرف ترافیک اینترنتی، تبلیغات و فروش اشتراک عنوان کرد و افزود: مسئله ترافیک‌فروشی، ام‌الفساد فضای مجازی است. به‌عنوان راه‌حل این مسئله حضور یک تنظیم‌گر با توانایی ارزیابی محتوایی پیشنهاد می‌شود.
آقایی درباره سؤال طاهری مبنی بر «کدام بخش از حاکمیت می‌تواند جهت شکل‌گیری ارزش محتوا تولیدات فرهنگی پخش‌شده در وی او دی‌ها کمک کند؟ » پاسخ داد: مسئله فروش ترافیک و وابستگی وی‌اودی‌ها به این حجم عظیم درآمد، مانع ارزش‌یابی محتوا است.
وی استفاده از هوش مصنوعی را راه‌حل مناسبی جهت رصد و پایش شبکه‌های اجتماعی و عملکرد وی‌اودی‌ها دانست تا با استفاده از نتایج آن، تذکر و جریمه در جهت اصلاح رفتار وی‌اودی‌ها صورت بگیرد. و تنظیم‌گری در این عرصه انجام شود.
در ادامه خلعتبری با اشاره به فعال بودن تنها هشت درصد از جامعه هنری در عرصه صنعت سینمای خانگی، وضعیت امروز را ماقبل شکل‌گیری اقتصاد رسانه دانست و افزود: مفهوم اقتصاد رسانه در کشور به خوبی فهم نشده و منشأ بسیاری از مشکلات امروز این عدم فهم مناسب است. وی تاکید کرد: به اقتصاد در حوزه رسانه جهت تداوم حیات یک فعالیت فرهنگی اصالت داده نشده است. تخصیص بودجه زیاد و بی‌حساب و کتاب به دستگاه مرتبط فرهنگی، مانع از شکل‌گیری صحیح بازار و اقتصاد رسانه‌ها شد و به طبع عدم شکل‌گیری اقتصاد رسانه باعث می‌شوند تنظیم‌گری صحیح در این عرصه صورت نگیرد.
وی حکمرانی در عرصه صنعت پخش نمایش خانگی را تعریف زمین و قواعد بازی و الزام‌کردن بازیگران به رعایت این قواعد دانست و افزود: به دلیل فراهم‌نشدن تمام‌وکمال این ابزارها در کشور، حکمرانی صحیح در این عرصه صورت نگرفته است.
خلعتبری تشکیل مجمع رستا از فعالان صنعت پخش سینما خانگی، معرفی فعالان به بانک جهت اخذ وام در چارچوب تفاهم‌نامه، طراحی ۳۲ تسهیلات بیمه‌ای، مالیاتی و … را از اقدامات تسهیل‌گرایانه ساترا دانست.
آقایی شکل‌گیری اتحادیه‌ها و انجمن‌های مرتبط عرصه صنعت وی‌اودی‌ها را به دلیل وجود تعارض منافع اقدامی کاریکاتوری در جهت تنظیم‌گری این عرصه عنوان کرد.
خلعتبری در پاسخ سؤال یکی از حاضرین مبنی بر اینکه «چگونه می‌توان ساختاری جهت تنظیم دستگاه‌های تنظیم‌کننده ایجاد کرد؟ »، با تأیید بر همگرایی کم دستگاه‌ها در این عرصه گفت: تجربه نشان داده این ساختار کارآمدی لازم را ندارد. زیرا شوراهای بالادستی ابزارهای لازمِ الزام‌آور، جهت تغییر رفتار و تبعیت دستگاه اجرایی را ندارند.
همچنین خلعتبری از سامانه پایش مردمی ساپرا که در تمام سایت‌ها و سکوها امکان دسترسی آن موجود است؛ یاد کرد.
در انتهای این نشست طاهری به عنوان جمع‌بندی گفت: نگاه به مخاطب در بازار وی‌اودی بیشتر نگاه درآمدی است و بخش فرهنگی حاکمیت که مسئول بخش‌های رسانه‌ای است؛ شناخت مناسبی از مخاطب ندارد و اساساً اقتصاد وی‌اودی‌ها بر اساس مخاطب و فروش اشتراک شکل نگرفته است.
ثبت دیدگاه