دومین جستار از سلسله جستارهای بازار رسانه «مروری بر نقش و جایگاه نهادهای تنظیم‌گر بر بازار وی او دی» سه‌شنبه چهارم بهمن‌ماه برگزار شد.
دومین جستار از سلسله جستارهای بازار رسانه «مروری بر نقش و جایگاه نهادهای تنظیم‌گر بر بازار وی او دی» به همت پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی با حضور آرین ابراهیمی‌نژاد مدیر دفتر مطالعات تنظیم‌گری ساترا، سیدمحمدحسین خلیلی، مدیر گروه حکمرانی ارتباطات و رسانه‌ی اندیشکده‌ی حکمرانی شریف و با مدیریت و اجرای آرین طاهری؛ پژوهشگر مطالعات رسانه برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی حوزه هنری، ابراهیمی‌نژاد در این نشست با توجه به موضوع «نقش و جایگاه نهادهای تنظیم‌گر بر بازار وی او دی» گفت: مبنای شناخت بازیگران وی او دی‌ها را می‌توان به چند دسته تقسیم کرد که هر دسته‌بندی خروجی‌های شناختی متفاوتی را به ما ارائه می‌کند.
وی افزود: اگر وی او دی‌ها را بستری برای عرضه تولیدات رسانه‌ای در نظر بگیریم به چند دسته از جمله تولیدکننده، توزیع‌کننده، خدمات زیرساختی، پلتفورم‌ها، مخاطبان و… تقسیم می‌شوند.
ابراهیمی‌نژاد ادامه داد: از نظر نهادی به “وی او دی‌ها” مدل تفکیکی نگاه می‌شود که سازمان صدا و سیما و ذیل آن ساترا قرار دارد و تنظیم‌گری می‌کند. به این ترتیب عمده وظایف تنظیم‌گری بر عهده ساترا بوده است. در حوزه تسهیل‌گری در بازار “وی او دی” وزارت ارتباطات و معاونت علمی و فن‌آوری ریاست جمهوری فعال بوده‌اند.
وی در ادامه گفت: از سال ۲۰۱۰ به بعد، ادبیات حوزه سیاست‌گذاری رسانه‌ای در بُعد نظری به سمتی حرکت کرده است که شکست خورده است چرا که توصیف آنها از سیاسگذاری رسانه‌ای این است که به واسطه ظهور تحول‌آفرین دیجیتال، سپهر رسانه‌ای به قدری گسترده و متکثر شده است که سیاست‌گذاری در این زمینه غیرممکن است. به این ترتیب تنظیم‌گر باید ورود کند تا مانع از حرکت بازار به سوی شکست منافع عمومی شود.
شبه انحصاری اصلی‌ترین مسئله بازار وی او دی ها در ایران
مدیر دفتر مطالعات تنظیم‌گری ساترا افزود: اما در مورد بررسی این زمینه در ایران باید گفت که سیاست‌گذاری حوزه رسانه بستگی به شناخت ارزش‌های کلان و الگوی نظام رسانه‌ای آن دارد تا با توجه به این شناخت تصمیم بگیریم که چه شیوه‌ای مورد نظر ما است. اگر ما همانند اروپایی‌ها بر چندصدایی جامعه معتقد باشیم بی‌شک از تعدد بازیگران استقبال می‌کنیم اما اگر در لایه ارزشی، اولویت‌های دیگری مثل حمایت از فرهنگ بومی ایرانی اسلامی را در نظر داشته باشیم دیگر خوبی یا بدی تکثر بازیگران این بازار اهمیت ندارد بلکه مهمترین چالش ما بلاتکلیفی در این زمینه است و درخواست‌های ما از این بازار نامشخص است.
ابراهیمی‌نژاد افزود: اصلی‌ترین مسئله‌ای که بازار “وی او دی‌ها” در ایران با آن مواجه است، شکل‌گیری شبه انحصاری است.
وی ادامه داد: اگر تنوع و گستردگی بازیگران منجر به از بین رفتن شبه انحصار بازار شود قطعا باید از این ظرفیت استفاده کنیم، کما اینکه ساترا تاکنون گام‌های مهمی در این زمینه برداشته است. اما نکته مهمی که وجود دارد این است که اگر تنظیم‌گر به موقع و دقیق در سطح سرویس‌ها و مالکیت‌ها دخالت نکند موجب ادغام تملک می‌شود و جای سواستفاده برای بازیگران قدرتمند باز می‌شود.
حد و محدودیتی برای بازیگران وی او دی‌ها وجود ندارد
سیدمحمدحسین خلیلی، مدیر گروه حکمرانی ارتباطات و رسانه‌ی اندیشکده‌ی حکمرانی شریف نیز در این نشست گفت: اساسا معیارهای طبقه‌بندی یک صنعت می‌تواند چند مدل داشته باشد، یک نگاه آن نگاه حکمرانی است که بر اساس کارکردهای آن بازیگران را بررسی می‌کند و یک نگاه هم نگاه صنعت است که زنجیره ارزش را بررسی می‌کند.
خلیلی افزود: دو نگاه دیگر در این حوزه وجود دارد که یکی از آنها نگاه اقتصادی یا بازارمحور است و دیگری نگاه رسانه‌ای یا محتوا محور است.
وی افزود: اگر نگاه ما از زاویه دید مصرف‌کننده باشد بی شک “وی او دی” را یک بازار نمی‌بینم چرا که یک اصطلاح سرویسی، فنی و تکنولوژی محور است که بازارهای مختلفی که شباهت محتوایی دارند را شرح می‌دهد.
خلیلی در ادامه گفت: بازارهای مختلفی در این صنعت فعالیت دارند که قالب‌های محتوایی متفاوتی دارند به این ترتیب نمی‌توان حد و محدودیتی برای بازیگران آن در نظر گرفت. به این ترتیب بازیگران مختلفی در این حوزه فعالیت می‌کنند و محتواهای متفاوتی را تولید و عرضه می‌کنند.
خلیلی افزود: اینکه در بازاری بازیگران زیادی فعال شوند نکته منفی و بدی نیست حتی نکته مثبتی هم نیست و بیشتر خنثی خواهد بود. وظیفه تنظیم‌گر موانع ورود بازیگرها به بازار را کاهش می‌دهد چرا که نگاه تنظیم‌گر به بازار محدودیت تعدادی ندارد اما موضوع مورد توجه تنظیم‌گر خط قرمزهایی از جمله رعایت رفتارهای رقابتی، حفظ منافع عمومی و مالکیت فکری است. به این ترتیب افزایش تعداد بازیگران در یک صنعت موجب هرج و مرج در بازار نمی‌شود. اینکه افزایش تعدد بازیگران بازار موجب پخش سرمایه و کاهش تولیدات حرفه‌ای می‌شود نکته‌ای است که قابل بحث و گفتگو است.
خلیلی افزود: تنظیم‌گران در دنیا نمی‌توانند با ادغام اجباری بازیگران، به بازار جهت دهند در مقابل می‌تواند با تسهیل‌گری، بخش‌هایی از بازار یا غالب‌های محتوایی آن را توسعه دهد و به ایجاد تعادل در این حوزه کمک کند.
وی ادامه داد: تعدد انواع بازیگران، تنظیم‌گری را دچار چالش می‌کند و تنظیم‌گری را ملزم به کاربرد ابزارهای مختلفی می‌کند.
خلیلی در ادامه گفت: سازوکارهای خود تنظیم‌گری یا تنظیم‌گری مشارکتی در ایران چندان موفق نبوده است اما به هر حال انواع گوناگونی از بازیگران حوزه وی او دی دیده می‌شود.
وی افزود: اگر تنظیم‌گری را یک نظام در نظر بگیریم ترکیبی از انواع مختلفی از ابزارها و رویکردهای گوناگون را عموما پکیج کاملی را برای تنظیم‌گر فراهم می‌کند تا بتواند پاسخگوی انواع مختلف بازیگرهای “وی او دی‌ها” باشد.
وی در مورد بازیگران خارجی در بازار وی او دی‌ها در ایران گفت: تاکنون اقبالی از سوی خارجی‌ها برای ورود مستقیم به بازار ایران نداشته‌ایم چرا که در خوشبینانه‌ترین حالت ممکن بازار ایران انتفاع مالی برایش ندارد حالی، در صورت انتفاع مالی قطعا به صورت غیرمستقیم به تنظیم‌گری ما تن خواهد داد.
مدیر گروه حکمرانی ارتباطات و رسانه‌ی اندیشکده‌ی حکمرانی شریف ادامه داد: به هر حال تنظیم‌گری سرویس محتوای خارجی فایده‌مند نیست چرا که بخاطر عدم رعایت قانون کپی‌رایت محصول خارجی در ایران به سادگی در دسترس است و عملا سرویس محتوای خارجی در دسترس نیست و سودآوری برایش نخواهد داشت. در نتیجه اشتیاقی برای حضور و ورود به “بازار وی او دی‌ها” در ایران ندارند.
گفتنی است، دومین جستار از سلسله جستارهایی «بازار رسانه» با موضوع «بازار وی او دی؛ مروری بر نقش و جایگاه نهادهای تنظیم‌گر» به همت پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی در سرای شهید آوینی حوزه هنری برگزار شد.
ثبت دیدگاه