کتاب “میراث مقدس و جنگ ناتمام” نوشته اسماعیل نوده فراهانی است و در پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی انتشار خواهد یافت. در زیر معرفی این اثر را می خوانیم.
نوشتار حاضر محصول نوعي كنجكاوي درباره كاروانهاي راهيان نور است كه پس از نخستين حضور نگارنده در اين كاروانها (1389) پديد آمد و سپس در قالب پاياننامه دوره كارشناسيارشد (1391- 1390) پيگيري شد و سرانجام پس از بازنگريهاي تكميلي (1396) صورت مدونتري يافت تا اينك در اختيار خوانندگان و اهل نظر قرار گيرد.
در سالهاي گذشته برخي از گروهها و جريانات فكري، تلاش كردهاند تا از طريق انتخاب موضوعات ديني در امر پژوهش و زدودن مباحثي كه آشكارا غيراخلاقي به نظر ميرسيدند- از منابع آموزشي- اقدام به اسلاميسازي علوم انساني نمايند. به موازات اين جريان، گروهي ديگر درصدد برآمدند تا بواسطه چون و چرا و آشناييزدايي درباره مبادي و مباني تمدن و علم غربي به رهيافتهايي براي اعتلاي علوم انساني بومي و بالاخص علوم اجتماعي اسلامي- ايراني دست يابند. گروههاي مرتبط با جريان سوم نيز تلاش كردند تا از طريق اصلاح و بازانديشي در چارچوبهاي روشي و طرح مباحث هستيشناسي و انسانشناسي اسلامي به اين مهم نائل شوند.
با اين وجود، به نظر ميرسد حلقه مفقود يا مهجور اقدامات فوق اهتمام بر مطالعه و بررسي موضوعاتي است كه در نسبت مستقيم با انقلاب اسلامي قرار داشتهاند. از اين جهت، تحقق جامعه ديني و رفتارهاي اجتماعي مؤمنان به غيب و به عبارتي، امور غيرقابل توجيه با منطق جهان و انسان غربي، بهترين بستر دستيابي به علم غيرغربي در خلال توصيف و تبيين- و نه تغيير و تجويز- است. در چنين شرايطي بايد زمينهاي فراهم شود تا فارغ از چارچوبهاي علم مدرن و بيرون از دايره تنگ قضاوتهاي آن، خود پديده اجتماعي لب به سخن بگشايد و چيستي و چرايي خود را بازگويد. انتخاب راهيان نور به عنوان موضوع پژوهش با چنين استدلالي صورت پذيرفته است.
در حال حاضر سه نوع «راهیان نور» وجود دارد: راهیان نور تجربه شده، راهیان نور دیده شده، راهیان نور تحقیق شده. راهیان نور تجربه شده یعنی همین کاروان هایی که سالیانه عده ای از مردم را برای بازدید از مناطق عملیاتی به جنوب و غرب کشور می برند و همه زائران آن، این اردو را به نوعی زیسته و تجربه کرده اند. دوم «تصویر راهیان نور» یا راهیان نور رسانه ای شده است. یعنی کاروان هایی که شبکه های تلویزیونی، رادیویی، وبسایت ها، وبلاگ ها، مطبوعات، فیلم ها و رمان ها ترسیم و بازنمایی کرده اند که آن را «راهیان نور دیده شده» می نامیم؛ زیرا ما تصویر یا بازنمایی دائمی ای از آن را می بینیم یا می شنویم. سوم «راهیان نور تحقیق شده» است. یعنی کاروان هایی که برنامه ریزان، مدیران، محققان و متخصصان آن را در کتاب ها، مجلات، گزارش ها و تحقیقات، ترسیم و شناسایی کرده اند؛ این یخش بسیار خلوت است.
راهيان نور پايگاه جدال ميان دو استعاره متفاوت از دفاع مقدس است؛ دفاع مقدس موزهاي و دفاع مقدس ساري و جاري. دفاع مقدس موزهاي، تفكري است كه جنگ را تمام شده ميبيند و به نامگذاري بزرگراهها به نام شهدا و محصور كردن شهيد در گورهاي يكدست و استاندارد بسنده ميكند. دفاع مقدس موزهاي از گورستان محاصره 1942 در شوروي الگو ميگيرد و جنگ را به اسطورههاي همت و باكري محدود ميكند و راه شهدا را دستنيافتني ميسازد. اما دفاع مقدس جاري و ساري نظر متفاوتي دارد: «خداوندا، اين دفتر و كتاب شهادت را همچنان به روي مشتاقان باز و ما را هم از وصول به آن محروم مكن. خداوندا، كشور ما و ملت ما هنوز در آغاز راه مبارزهاند و نيازمند به مشعل شهادت، تو خود اين چراغ پر فروغ را حافظ و نگهبان باش. خوشا به حال اين ملت، خوشا به حال شما زنان و مردان، خوشا به حال جانبازان و اسرا و مفقودين و خانوادههاي معظم شهدا و بدا به حال من كه هنوز ماندهام و جام زهرآلود قبول قطعنامه را سر كشيدهام و در برابر عظمت و فداكاري اين ملت بزرگ احساس شرمساري ميكنم. و بدا به حال آناني كه در اين قافله نبودند… »
این کتاب توسط پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی به زودی منتشر خواهد شد.
